Σενάρια πρόωρων εκλογών άρχισαν πάλι να βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Βέβαια τέτοια σενάρια διακινούνται σχεδόν κάθε 2-3 μήνες από το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και έπειτα. Όμως είναι ίσως η πρώτη φορά που υπάρχει (φαινομενικά τουλάχιστον) εκλογική λογική πίσω από αυτή τη θέση.
Η λογική είναι πως εξαιτίας του πολέμου και της επίδρασής του στη συμπεριφορά των ψηφοφόρων οδηγηθήκαμε στο λεγόμενο “rally ‘round the flag’ effect” που σε απλά ελληνικά είναι το φαινόμενο το οποίο εξηγεί τη βραχυπρόθεσμη υποστήριξη των ψηφοφόρων προς την κυβέρνηση μιας χώρας σε περίοδο διεθνούς κρίσης ή πολέμου. Αυτό έγινε και στην αρχή του της πανδημίας του κορωνοϊού, αυτό γίνεται και τώρα (δείτε για παράδειγμα πως έχει αλλάξει το προεκλογικό πλαίσιο στη Γαλλία και οδηγεί σε εύκολη νίκη Μακρόν).
Ουσιαστικά δηλαδή η εκλογική λογική πίσω από το επιχείρημα των πρόωρων εκλογών είναι πως ο Πρωθυπουργός θα πρέπει να εκμεταλλευτεί το παράθυρο ευκαιρίας που του δίνει η βραχυχρόνια υποστήριξη των ψηφοφόρων λόγω πολέμου (που οδηγεί σε μικρή αύξηση των ποσοστών της ΝΔ), να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές ώστε να μηδενίσει το κοντέρ αποφεύγοντας ταυτόχρονα την αντιμετώπιση της ακρίβειας (που έρχεται σαρωτική) σε προεκλογικό έτος.
Το εκλογικό αφήγημα που θεωρώ πως έχουν στο μυαλό τους όσοι υποστηρίζουν αυτό το σενάριο είναι το εξής: «Μπήκαμε σε σοβαρή κρίση, υπάρχει αβεβαιότητα στους ψηφοφόρους, απώλεια ελέγχου της ζωής τους, χρειάζονται να στηριχτούν σε έναν ηγέτη που με τις δεξιότητες του μπορεί να τους φέρει σε ισορροπία και ο Πρωθυπουργός αυτή τη στιγμή είναι ο μόνος που το μπορεί». Ισχύει αυτό το επιχείρημα; Ναι, για ένα μεγάλο κοινό ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι η μόνη κυβερνητική εναλλακτική. Υπάρχει το παράθυρο ευκαιρίας; Ναι, υπάρχει, το βλέπουν σχεδόν όλοι. Τι άλλο υπάρχει όμως που δε βλέπουν; Την παγίδα πριν το παράθυρο. Εξηγούμαι:
Αυτό το σενάριο με το συγκεκριμένο αφήγημα θα δούλευε σωστά εάν η χώρα είχε προγραμματισμένες εκλογές μέσα το επόμενο δίμηνο, όπως ακριβώς συμβαίνει στη Γαλλία. Όταν όμως αναφερόμαστε σε προκήρυξη πρόωρων εκλογών, τα δεδομένα αλλάζουν. Το αφήγημα που περιγράψαμε πιο πάνω δε δουλεύει. Αυτό διότι απλά βασίζεται στο δεδομένο πως ο ηγέτης έρχεται να σε βγάλει από την κρίση και να σε φέρει σε ισορροπία, όχι να προσθέσει περισσότερη επάνω σου.
Εάν δηλαδή ο Πρωθυπουργός αποφασίσει να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές πώς θα πείσει πως αυτός είναι ο πυλώνα σταθερότητας της χώρας όταν σε περίοδο κρίσης, όταν δηλαδή ο ψηφοφόρος νιώθει αβεβαιότητα και φόβο για το μέλλον του, προσθέσει την αβεβαιότητα μιας προεκλογικής περιόδου που κανείς δεν ξέρει πόσο θα κρατήσει (μονές, διπλές, τριπλές εκλογές); Πώς θα πείσει πως είναι ο σοβαρός, ικανός Ευρωπαίος ηγέτης που βάζει τη χώρα πάνω από όλα όταν με πόλεμο εν εξελίξει στην Ευρώπη θα οδηγήσει τη χώρα στην περιπέτεια των εκλογών για πιθανά προσωπικά οφέλη, και μάλιστα μια περίοδο που η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων του δε θέλει ούτε να ακούει για εκλογές;
Επιπλέον, οι επιπτώσεις στη χώρα από οτιδήποτε συμβεί στο πεδίο του πολέμου ή της πανδημίας (ή οτιδήποτε άλλο) μέσα σε αυτήν, την πολύ πιθανό μακρά, προεκλογική περίοδο θα χρεώνεται σε εκείνον. Διότι η προκήρυξη εκλογών θα είναι δική του καθαρά απόφαση και θα πάρει όλη την ευθύνη. Εάν για παράδειγμα οι εκλογές στη Γαλλία δεν ήταν προγραμματισμένες αλλά τις είχε προκηρύξει ο Μακρόν, τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων ένα μήνα πριν τις εκλογές δε θα είχαν καμία σχέση με αυτά που βλέπουμε αυτή τη στιγμή. Όπως φαίνεται δηλαδή, υπάρχουν κάποιες παράμετροι που θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν πριν αποφασιστεί μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες ώστε ο Πρωθυπουργός να εκμεταλλευθεί αυτή τη βραχυχρόνια συσπείρωση και αύξηση ποσοστών.
Οφείλει να ειπωθεί βέβαια η αντιμετώπιση της ακρίβειας σε προεκλογική χρονιά κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση θα είναι. Με τους ψηφοφόρους να πιέζονται οικονομικά (ξανά), συναισθήματα θα βγούνε στην επιφάνεια και θα είναι δύσκολο να ελεγχθούν πολιτικά. Δεν είναι δηλαδή επιλογή ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό σενάριο, αλλά ανάμεσα σε ένα κακό και σε ένα ακόμα χειρότερο.
Παρά τη δυσκολία όμως που θα αντιμετωπίσει η ελληνική κυβέρνηση το επόμενο έτος, εάν εξαντλήσει τη θητεία, μπορεί να βγούνε και θετικά νέα μέσα από αυτό (για παράδειγμα η εμβάθυνση στην Ευρωπαϊκή Ένωση) ώστε να λειτουργήσουν ως αφήγημα. Το σενάριο αυτό το θεωρώ λιγότερο ριψοκίνδυνο ενώ ταυτόχρονα δίνει στον Πρωθυπουργό χρόνο να προετοιμάσει κινήσεις.
Από την άλλη μεριά, μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες υπάρχει περίπτωση να οδηγήσει οριακή αυτοδυναμία – αλήθεια τι σταθερότητα μπορεί να προσφέρει μια αυτοδύναμη κυβέρνηση 152 βουλευτών στη χώρα; – αλλά έχει εξαιρετικά υψηλό ρίσκο που εάν το σενάριο δεν πάει όπως θα είναι σχεδιασμένο μπορεί, στο πιο ακραίο ενδεχόμενο, να μιλάμε για εξαιρετικά μεγάλων διαστάσεων αλλαγή της εκλογικής αγορά και άρα του πολιτικού σκηνικού της χώρας.
