Έρευνες δεκαετιών σε διάφορα εκλογικά σώματα έχουν δείξει πως οι ψηφοφόροι που είναι πιο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους τείνουν να έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την πολιτική, να συμμετέχουν περισσότερο σε αυτήν και να ψηφίζουν περισσότερο από όσους δεν είναι.
Επίσης, έρευνες που έχουν γίνει σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνουν πως οι περισσότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους ψηφοφόροι τείνουν να ψηφίζουν περισσότερο κόμματα/πολιτικούς που συμμετέχουν στην κυβέρνηση. Από την άλλη, και πηγαίνοντας στις Γαλλικές εκλογές του 2017 ως παράδειγμα, κοινωνικές και οικονομικές μεταβλητές δε μπορούσαν να εξηγήσουν την άνοδο της Λε Πεν.
Το κοινό στοιχείο όλων των ομάδων ψηφοφόρων της Λε Πεν ήταν η χαμηλή ικανοποίηση από τη ζωή και απαισιοδοξία για το μέλλον (Στον κάτω πίνακα μπορούμε να δούμε την ψήφο στη Λε Πεν για κάθε ομάδα εισοδήματος με βάση το βαθμό ικανοποίησης από τη ζωή τους).
Όμως και στις πρόσφατες Γαλλικές Προεδρικές εκλογές του περασμένου μήνα σε πρώτο και δεύτερο γύρο ήταν ενδεικτικό το «σπάσιμο» των ψήφων με βάση αυτό το κριτήριο. Στον πρώτο γύρο το 43% των πλέον ικανοποιημένων από ζωή τους ψήφισαν τον Πρόεδρο Μακρόν ενώ το 46% των καθόλου ικανοποιημένων ψήφισαν την Λε Πεν, με μόλις το 4% να ψηφίζει τον Πρόεδρο Μακρόν. (Μερίδιο στους μη ικανοποιημένους έχει και ο Μελανσόν)
Στο δεύτερο γύρο των Γαλλικών Προεδρικών εκλογών ο Πρόεδρος Μακρόν έλαβε το 71% των πλέον ικανοποιημένων από τη ζωή τους ψηφοφόρων ενώ η Λε Πεν το 76% των καθόλου ικανοποιημένων.
Βέβαια, οφείλουμε να τονίσουμε εδώ πως ερευνητές ισχυρίζονται πως δεν είναι τόσο ο βαθμός ικανοποίησης μόνος του αλλά ο συνδυασμός με την έξαρση αρνητικών συναισθημάτων (ή πτώση θετικών) που οδηγεί στην άνοδο λαϊκιστών πολιτικών. Όσο αυξάνεται δηλαδή η αβεβαιότητα, ο φόβος και όσο μειώνεται η αισιοδοξία τότε οι ψηφοφόροι αυτοί είναι «ευάλωτοι». Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα συναισθήματα των Ελλήνων ψηφοφόρων (η έρευνα έγινε λίγο πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία).
Όπως φαίνεται και ως πρώτη αναφορά αλλά και ως συνολικές αναφορές υπάρχει μεγάλη άνοδος συγκεκριμένων συναισθημάτων μέσα σε τέσσερις μήνες. Ανασφάλεια, απογοήτευση κυρίως και έπειτα ο θυμός είναι τα συναισθήματα που (επαναλαμβάνω: πριν τον πόλεμο) είναι σε μεγάλη άνοδο. Η άνοδος κυρίως των δύο πρώτων συνήθως συμβαίνει στην αρχή της κρίσης. Όταν (εάν) όμως παρατηρηθεί άνοδος θυμού και οργής (ειδικά ως πρώτη αναφορά) τότε οι ψηφοφόροι που διακατέχονται από αυτά τα συναισθήματα οδηγούνται σε τιμωρητική ψήφο προς αυτόν που θεωρούν υπεύθυνο (την κυβέρνηση). Υποθέτω πως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία είχαμε μεγαλύτερη άνοδο των συναισθημάτων αυτών.
Εάν κοιτάξουμε τους ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας (πίνακας με πρώτη αναφορά) θα παρατηρήσουμε χαμηλότερα επίπεδα θυμού και απογοήτευσης από τους ψηφοφόρους των υπολοίπων κομμάτων. Επίσης θα παρατηρήσουμε υψηλά επίπεδα αισιοδοξίας. Θα δούμε όμως πως στην ανασφάλεια βρίσκονται στα ίδια επίπεδα με τους ψηφοφόρους των άλλων κομμάτων.
Από τους ψηφοφόρους του κυβερνώντος κόμματος δηλαδή το 41% αναφέρει ως πρώτο συναίσθημα κάτι θετικό (αισιοδοξία, σιγουριά, αυτοπεποίθηση, υπερηφάνεια) ενώ το 31% κάτι αρνητικό (απογοήτευση, θυμός, ντροπή). Το 28% δηλώνει πως έχει ανασφάλεια. Τα παραπάνω δείχνουν πως είμαστε σε ένα σημείο όπου πλησιάζει η ώρα που είτε η κυβέρνηση θα καταφέρει να «τιθασεύσει» το πλαίσιο και να κρατήσει (ίσως και ανεβάσει) τα ποσοστά της είτε θα αρχίσει η, δίχως επιστροφή, πτώση. Αυτό βέβαια δίχως να υπολογίζονται οι εκλογές, οι οποίες μπορεί να έρθουν πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Είναι τόσο ρευστή η κατάσταση που τα πάντα είναι ανοιχτά*
*Επειδή το πλαίσιο είναι δυναμικά μεταβαλλόμενο και μπορεί να αλλάξει ανά πάσα στιγμή και να ανατρέψει καταστάσεις, εκτιμήσεις για εκλογικά ποσοστά δε μπορούν να γίνουν. Παρατηρούμε όμως με ενδιαφέρον το πως διαμορφώνονται τα δεδομένα όσων αφορά την εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων ψηφοφόρων.
