Σίγουρα μόνο τιμητική μπορεί να θεωρηθεί κάθε πρόσκληση που γίνεται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης-ΜΜΕ για επιστημονική ή άλλου τύπου τοποθέτηση σε διάφορα θέματα της καθημερινότητας. Αναμφισβήτητα αγαθές είναι και οι προθέσεις όλων των συμμετεχόντων στον σχολιασμό της επικαιρότητας. Κάποια στιγμή όμως πρέπει να αξιολογούμε αυτή την πάγια τακτική και με άλλα κριτήρια.
Να θυμίσω ότι έχουμε ήδη διανύσει περισσότερο από 2 χρόνια με την πανδημία του Covid-19. Στη διάρκεια της διετίας αυτής λάβαμε «υπερδοσολογία» πληροφόρησης, όχι πάντα αξιόπιστης, από την τηλεόραση, το διαδίκτυο, τον έντυπο τύπο και όλα τα άλλα μέσα επικοινωνίας. Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα που συνεχίζει σε καθημερινό επίπεδο να κάνει επίσημες ανακοινώσεις με ακριβείς αριθμούς για τα κρούσματα, τους διασωληνωμένους, τους θανάτους και πρόσφατα τις επαναμολύνσεις!
Σήμερα, οφείλουμε να αξιολογήσουμε, και με επιστημονικά δεδομένα, την επικοινωνιακή αυτή επιλογή, που αναμφισβήτητα έπαιξε θετικό ρόλο στην αρχική φάση της πανδημίας.
Σε έρευνα λοιπόν που έγινε σε έφηβους μαθητές στο τέλος του 2021 βρέθηκε ότι όσοι εκτέθηκαν στα μέσα ενημέρωσης για το θέμα του COVID-19 τρεις ή περισσότερες ώρες την ημέρα είχαν 2,13 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν συμπτώματα ψυχικών διαταραχών όπως, το οξύ στρες, το άγχος ή/και η κατάθλιψη συγκριτικά με τους μαθητές που εκτέθηκαν έως μια ώρα την ημέρα.
Το ίδιο έδειξαν οι έρευνες και για τον ενήλικο πληθυσμό, με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση να εμφανίζεται στον γυναικείο πληθυσμό συγκριτικά με τον ανδρικό. Παρόλα αυτά τίποτα δεν ακούσαμε για τις ψυχικές επιπτώσεις της πανδημίας στον γενικό πληθυσμό, στους λειτουργούς υγείας, στις ευάλωτες ομάδες. Και όμως οι συνέπειες είναι σοβαρές, θα έχουν διάρκεια και θα επηρεάσουν σημαντικά όχι μόνο την ατομική και δημόσια ψυχική υγεία αλλά και την οικονομία.
Με την έναρξη του 2022, και ενώ όλοι περιμέναμε με αγωνία την ύφεση της πανδημίας και την επιστροφή στην κανονικότητα, ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Τα θύματα καθημερινά αυξάνονται, οι προσφυγικές ροές επίσης και οι αναταράξεις στη διεθνή οικονομία εντείνονται με άγνωστες συνέπειες για το άμεσο μέλλον. Στην Ελλάδα η κάλυψη της τραγικής αυτής πραγματικότητας αποτέλεσε αντικείμενο ενημέρωσης από τηλεοπτικό κανάλι σε 24ωρη βάση!!! Μακριά από εμένα η λογοκρισία της ενημέρωσης. Γνωρίζω όμως ότι η υπερβολική έκθεση σε αρνητικές ειδήσεις αφήνει πολύ αρνητικό αποτύπωμα στις ψυχές μας, ιδιαίτερα όταν αυτό αφορά σε παιδικές ή εφηβικές ηλικίες. Και είναι γεγονός, ότι η ψυχιατρική νοσηρότητα έχει κατακόρυφα αυξηθεί διεθνώς.
Σε αυτήν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, λίγο μετά από την έναρξη του πολέμου, άρχισε και η ειδησεογραφία για την υπόθεση των 3 παιδιών από την Πάτρα. Πολλά ρεπορτάζ, πολλές πληροφορίες αμφισβητούμενου ή μη περιεχομένου, τηλε-δίκες, ειδικοί και «ειδικοί» με απόψεις εφ´ όλης της ύλης, καταδίκες πριν την δίκη, αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας που νοιώθει το χρέος να εναντιωθεί στις αποτρόπαιες αυτές πράξεις και ταυτόχρονα «ξεφορτώνεται» ίσως, το βάρος της ένοχης σιωπής που συνήθως συνοδεύει παρόμοιες παθολογίες. Αλλά ας περιοριστούμε στην τηλεοπτική διαχείριση του θέματος. Υπάρχει άραγε ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο στην χώρα μας? Επιτρέπεται η συνεχής προβολή όλων των, αγνώστου εγκυρότητας, πληροφοριών που σίγουρα πυροδοτούν μεγαλύτερη ψυχοπαθολογία από αυτή που περιγράφουν;
Επιτρέπεται παιδιά όλων των ηλικιών, να ακούνε και κυρίως να βλέπουνε τις εικόνες και τις ζωγραφιές των νεκρών συνομηλίκων τους;
Είναι δυνατόν με τόση σιγουριά και ωραιοπάθεια τηλεοπτικά πρόσωπα, να αναλύουν ένα τόσο δύσκολο θέμα και να σκιαγραφούν προσωπικότητες ανθρώπων, που δεν έχουν συναντήσει ποτέ στην ζωή τους, καλυμμένοι πίσω από τις κατά δήλωση επιφυλάξεις τους «γιατί διαγνώσεις από την τηλεόραση δεν γίνονται» και προσθέτοντας στο κλείσιμο κάθε τοποθέτησης τις αναφορές στο τεκμήριο της αθωότητας;
Και επειδή πιστεύω ότι πράγματι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συχνά βλάπτουν την ψυχική μας υγεία θα τελειώσω με ένα ακόμα σχόλιο.
Γνωρίζουμε ότι εκτός των άλλων συνεπειών, οι αλλαγές της καθημερινότητας στην διάρκεια της πανδημίας αύξησαν και τις εξαρτήσεις. Οι έρευνες δείχνουν μεγαλύτερη κατανάλωση αλκοόλ και άλλων νόμιμων ή παράνομων ψυχοδραστικών ουσιών καθώς επίσης και σημαντική αύξηση του τζόγου, μία συμπεριφορά για την οποία οι έφηβοι στην Ελλάδα σκοράρουν πρώτοι σε ποσοστά, συγκριτικά με τους έφηβους στα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Εν μέσω λοιπόν όλων των τραγικών ειδήσεων που αφορούν στην πανδημία, στον πόλεμο, στον θάνατο των 3 παιδιών, όποιο κανάλι και αν παρακολουθεί κανείς, σαν γνήσιος τρομολάγνος πλέον θέλοντας και μη, αναγκάζεται να υποστεί τις συνεχείς διαφημίσεις για τα τυχερά παιχνίδια όλων των ειδών. Δεν υπερβάλω αν πω ότι το τελευταίο διάστημα είναι η πλέον διαφημιζόμενη δραστηριότητα, αν και είναι γνωστές οι τραγικές της συνέπειες. Τι σημασία έχει εάν επιτρέπεται σε άτομα ηλικίας άνω των 21 ετών, όταν αυτός ο περιορισμός αποτελεί τα «ψιλά γράμματα» της ενημέρωσης; Και τι αξία έχει άραγε η προτροπή-μήνυμα «παίξε υπεύθυνα», όταν η προβολή του ηλεκτρονικού τζόγου δεν γίνεται υπεύθυνα αλλά υπερβολικά;
Πού ακούστηκε να μετακυλίεται το βάρος της ευθύνης στο άτομο για μια δραστηριότητα που καταλήγει συχνά σε μία καθημερινή εξάρτηση; Ποιο είναι το περιεχόμενο του «υπεύθυνου παιγνίου»; Είναι δυνατόν να το αντιληφθεί και κυρίως να το εφαρμόσει ο έφηβος ή ακόμα και ο ενήλικας;
Αν υπάρχει και λειτουργεί το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο αξίζει νομίζω να βάλει όρια και κανόνες σε εικόνες και πληροφορίες που επηρεάζουν αρνητικά τη δημόσια υγεία και προκαλούν σοβαρή και μακροχρόνια ψυχοπαθολογία. Παράλληλα, και επειδή δεν είναι σίγουρο ότι κάτι τέτοιο θα γίνει, είναι σκόπιμο εμείς οι ίδιοι να θέσουμε κανόνες αυτορρύθμισης στην έκθεσή μας σε τραυματικές εικόνες και γεγονότα προστατεύοντας την υγεία μας. Τέλος, προσκαλώ και παρακαλώ τους ειδικούς να προβληματιστούν για την πιθανότητα οι δυσμενείς συνέπειες από την τηλεοπτική τους παρουσία να είναι ισχυρότερες από την πραγματική τους πρόθεση να ερμηνεύσουν και να ενημερώσουν.
Ανήκω σε αυτούς που αν και προσκλήθηκα να σχολιάσω την επικαιρότητα των νεκρών παιδιών αρνήθηκα οποιαδήποτε συμμετοχή τιμώντας, εκτιμώ, με αυτό τον τρόπο την μνήμη τους.
