Σε όλον τον κόσμο, οι οικονομικές εξελίξεις είναι ραγδαίες. Μέρα με τη μέρα, οι εθνικές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, καθώς και εδώ, στη γειτονιά μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, λαμβάνουν δραστικά μέτρα με απώτερο σκοπό τη διαχείριση της κρίσης.
Για άλλη μια φορά, η άμεση επίδραση που ασκεί η πολιτική ηγεσία στις τάσεις των αγορών αποδεικνύεται περίτρανα. Για παράδειγμα, θεαματική άνοδο σημειώνουν οι τιμές του πετρελαίου, μετά την δήλωση του Αμερικανού προέδρου για επικείμενη συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Σ. Αραβίας.
Ενώ ανάλογα, τα κρατικά ομόλογα φαίνεται να διατηρούν μια σχετικά σταθερή πορεία από τις 26 Μαρτίου αντιδρώντας θετικά στα προγράμματα στήριξης της ΕΚΤ.
Ωστόσο, εκτός από τα κέντρα αποφάσεων, σημαντική προσπάθεια καταβάλουν δεξαμενές σκέψεις, ινστιτούτα και οργανισμοί προκειμένου να παράγουν μελέτες, αναλύσεις και προβλέψεις για τις οικονομικές διαστάσεις της πανδημίας. Το έργο αυτό ‘της δεύτερης γραμμής’ προσδοκά στην κατάρριψη μύθων που έχουν διεισδύσει στον καθημερινό δημόσιο διάλογο. Για παράδειγμα, παρόλο που η παρομοίωση της πανδημίας με πόλεμο κυριαρχεί, ένα κείμενο εργασίας της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Σαν Φρανσίσκο, εξετάζει τις επιπτώσεις πανδημιών στην οικονομία από τον καιρό της Μαύρης πανώλης (1348–1353) συγκρίνοντάς τις με τις οικονομικές επιπτώσεις εξίσου θανατηφόρων πολεμικών συρράξεων, και συμπεραίνει πως η αναλογία δεν είναι ακριβής. Σε αντίθεση με τους πολέμους, όπου την καταστροφή παραγωγικού κεφαλαίου διαδέχεται μεγάλη ανάκαμψη-ανοικοδόμηση της οικονομίας, οι μακροοικονομικές συνέπειες των πανδημιών εξακολουθούν να υφίστανται για περίπου τέσσερις δεκαετίες εξαιτίας της ραγδαίας ανόδου των προληπτικών αποταμιεύσεων.
Συγχρόνως, οι μελέτες αυτές επιδιώκουν να πάρουν θέση στη συζήτηση που διχάζει αυτή τη στιγμή την ΕΕ σχετικά με την ανάγκη εύρεση μιας αλληλέγγυας ευρωπαϊκής λύσης. Επτά κορυφαίοι Γερμανοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν στο NewStatesman πως η Ευρώπη πρέπει να επιδείξει οικονομική αλληλεγγύη για να αποτρέψει την οικονομική καταστροφή: κάνουν έκκληση για τη θέσπιση Ευρωπαϊκών κορωνο-ομολόγων ύψους 1 τρισ. ευρώ. Αναγνωρίζουν τα μέτρα της ΕΚΤ ως ευπρόσδεκτα προς τη σταθεροποίηση των αγορών της Ευρωζώνης. Τονίζουν όμως ότι η ΕΚΤ δεν πρέπει να δώσει μια ψευδή αίσθηση εφησυχασμού, αυξάνοντας εν τέλει το κόστος της κρίσης, όπως έγινε στην προηγούμενη κρίση της Ευρωζώνης. Tην ανάγκη για μια Ευρωπαϊκή λύση στην κρίση τονίζει και ο Zsolt Darvas του Bruegel. Προτείνει την επιπρόσθετη εμπλοκή της ΕΚΤ, καθώς και σημαντικά αυξημένη δραστηριοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ/ESM). Επιπλέον, υποστηρίζεται ότι η μερική αμοιβαιοποίηση θα πρέπει να γίνει δεκτή από τις χώρες του Βορρά γιατί εκτός της ηθικής ευθύνης που φέρουν για την ελλιπή αρχιτεκτονική της ευρωζώνης, επωφελήθηκαν μαζικά από την ενιαία αγορά και τα μεγάλα εξωτερικά πλεονάσματα. Άλλωστε, μια μαζική κρίση δημόσιου χρέους μπορεί να πυροδοτήσει εξόδους από την ευρωζώνη, με ντόμινο αρνητικών συνεπειών για όλες τις χώρες.
Εκτός από το μακροοικονομικό επίπεδο όμως, σημασία έχει και οι κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες που σχηματίζονται εξαιτίας της πανδημίας, τις οποίες αναδεικνύει η ανάλυση του Enrico Bergamini στο Bruegel: η υγεία των ατόμων από οικονομικά ασθενέστερα στρώματα τίθεται περισσότερο σε κίνδυνο, αφού συχνά συνεχίζουν να εργάζονται, ενώ, όταν δεν απασχολούνται σε δουλειές ‘πρώτης γραμμής’, είναι λιγότερο πιθανό να τους επιτραπεί η εργασία από το σπίτι, διακινδυνεύοντας το εισόδημά τους. Κατά μέσο όρο, κατοικούν σε μικρότερα διαμερίσματα και άρα, εκτίθενται σε μεγαλύτερους κινδύνους, ενώ συνήθως έχουν χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης, κι έτσι στερούνται δίκτυ ασφαλείας.
Επομένως, μπορεί οι ειδικοί της υγείας να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτή της κρίσης, αλλά η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, όλων των αντικειμένων, έχει κινητοποιηθεί προκειμένου να βρεθούν οι πιο βιώσιμες λύσεις για την επόμενη μέρα.
H Βασιλική Πουλά, φοιτήτρια Νομικής στο London School of Economics (LSE) και βοηθός ερευνητή στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Τα στοιχεία προκύπτουν από το Εβδομαδιαίο Δελτίο του ΕΛΙΑΜΕΠ για τις Οικονομικές Επιπτώσεις του Κορωνοϊού.
