Του Θανάση Κ.
Μετά τη Σουηδία, τη Βουλγαρία και την Ιταλία, τώρα ήλθε και το Ισραήλ!
Μέσα σε λίγες εβδομάδες είχαμε εκλογές όπου παρατηρήθηκε το εξής:
— Πρώτον: το εκλογικό σώμα, σε μια σειρά κοινωνίες, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, έδειξε να μετακινείται δεξιότερα.
— Δεύτερον, παλαιοί πολιτικοί ξανάρχονται στο προσκήνιο σχεδόν παντού.
Όπως ο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία, ο Μπορίσοφ στη Βουλγαρία και ο Νετανιάχου στο Ισραήλ.
Και οι τρείς θεωρούνταν “ξοφλημένοι” εδώ και χρόνια.
Και οι τρείς είχαν “περιπέτειες” με τη Δικαιοσύνη.
Ο Μπερλουσκόνι είναι μεγάλος στην ηλικία, 86 ετών, αλλά και ο Νετανιάχου είναι αισίως 73 ετών…
Και τους τρείς η διεθνής πολιτική τάξη της Δύσης τους είχε “ξεγράψει”.
Και τους τρείς τους επανέφερε το εκλογικό σώμα των χωρών τους.
–Στην περίπτωση Μπερλουσκόνι οι ίδιοι που τον ελεεινολογούσαν για χρόνια στις Βρυξέλλες, τώρα κάνουν το… σταυρό τους που ο Μπερλουσκόνι παίζει σήμερα ισχυρό ρόλο στην κυβέρνηση της Ιταλίας. Γιατί τον θεωρούν το “φρένο” που θα συγκρατεί την πολύ “ορμητική” ακροδεξιά κα Μελόνι.
–Στην περίπτωση Μπορίσοφ κάτι παρόμοιο. Πρόκειται για το δεύτερο comeback που κάνει. Μπορεί να μην τον συμπαθεί κανείς στις Βρυξέλλες αλλά το γεγονός ότι θα επηρεάζει τη νέα κυβέρνηση τους προκαλεί ανακούφιση. Γιατί οι υπόλοιποι “νικητές” είναι πολύ λιγότερο ελέγξιμοι – και πολύ πιο φιλορώσοι!
–Για την περίπτωση του Νετανιάχου, το γεγονός ότι επέστρεψε ισχυρότερος απ’ ό,τι έφυγε (ή τον… “έφυγαν”) πριν ένα χρόνο, μάλλον προκάλεσε συγκρατημένη ανακούφιση στην Ευρώπη. Γιατί οι αντίπαλοί του, που τον αντικατέστησαν το τελευταίο διάστημα μάλλον δεν προσέφεραν αξιόπιστη διακυβέρνηση.
Η κυβέρνηση Μπάϊντεν στις ΗΠΑ δεν πολυ-χάρηκε βέβαια. Αλλά η κυβέρνηση Μπάϊντεν έχει άλλα πράγματα για να ανησυχεί πλέον – πολύ πιο κοντά της: Το ότι το Κόμμα του Προέδρου, το Δημοκρατικό, κινδυνεύει να χάσει το Κογκρέσο συνολικά (και αρκετές Πολιτείες)
Και η Τουρκία δεν χάρηκε καθόλου με την θριαμβευτική επανεκλογή Νετανιάχου! Ο Ερντογάν προσπαθούσε να τα βρει με τους αντιπάλους του Νετανιάχου, χωρίς μεγάλη επιτυχία, εδώ που τα λέμε. Αλλά υπήρχε κάποια “προσέγγιση” – ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες πριν τις εκλογές.
Με τον Νετανιάχου, τα πράγματα θα είναι – ξανά – πολύ πιο δύσκολα για τον Ερντογάν.
Αντίθετα οι Άραβες ένοιωσαν μεγάλη ανακούφιση με την επανεκλογή Νετανιάχου. Κυρίως η Αίγυπτος, η Σαουδαραβία και τα Εμιράτα. Ιδιαίτερα μετά το τελευταίο ρήγμα στις σχέσεις Αιγύπτου-Τουρκίας στη Λιβύη, αλλά και τις τελευταίες απειλές του Ιράν στον Περσικό Κόλπο.
Οι Άραβες ειδικά θέλουν ισχυρό ηγέτη στο Ισραήλ – ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζουν ανοικτές προκλήσεις από την πλευρά της Τουρκίας (η Αίγυπτος στη Λιβύη) και από την πλευρά του Ιράν (Σαουδαραβία και Εμιράτα στον Περσικό).
Με τους κ. Λαπίντ και Μπένετ στο Ισραήλ δεν ένοιωθαν και πολύ άνετα.
Τους θεωρούσαν εύθραυστους και αδύναμους.
Τον Νετανιάχου τον γνώρισαν και ως αντίπαλο στο παρελθόν και ως αξιόπιστο φίλο πρόσφατα.
* Έχει παρατηρηθεί πως όταν ένας “πρώην” επιστρέφει, έχει μεγαλύτερο κύρος και αξιοπιστία! Απέναντι σε φίλους και εχθρούς.
Και σε περιόδους διεθνούς κρίσης αυτό είναι το πιο σημαντικό…
Όχι απλώς, γιατί ο “παλιός” θεωρείται πιο έμπειρος.
Όχι απλώς γιατί το comeback πάντα προσθέτει κύρος.
Αλλά γιατί ένας “πρώην” επιστρέφει πιο σοφός – και πιο “υπερβατικός”. Δηλαδή μπορεί να ενώνει ακόμα και όσους παλαιότερα είχε απέναντί του…
Ο παλιός είναι αλλιώς!
Η Πολιτική είναι μια “υψηλή πρακτική Τέχνη”.
Πρακτική. Αλλά και “υψηλή”.
Δεν διδάσκεται στα σχολεία.
Ένας ηγέτης πρέπει να έχει Παιδεία, πρέπει να έχει γνώσεις σε μεγάλη γκάμα θεμάτων – αν μη τι άλλο για να διαλέγει προσεκτικά τους συνεργάτες του – αλλά το πώς κυβερνάς μια χώρα μαθαίνεται κυρίως στην πράξη.
Κάθε καινούργιος κυβερνήτης πρέπει να μάθει.
Και – κυρίως – πρέπει να αποδείξει ότι “το έχει”….
Όποιος διατέλεσε κυβερνήτης, έφυγε (ή τον “έφυγαν”) και επέστρεψε ξανά, δεν χρειάζεται να αποδείξει τίποτα.
Όσα έπρεπε να μάθει, τα έχει ήδη μάθει.
Και η επιστροφή του είναι απόδειξη ότι “το έχει”…
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι στα “δύσκολα”, δηλαδή σε περιόδους κρίσεων ή μεγάλων “αναστατώσεων”, οι κοινωνίες, πολύ συχνά διαλέγουν “παλιούς”!
* Το 1940, στην “πιο δύσκολη ώρα της Βρετανίας”, μετά την κήρυξη του Πολέμου με τη Ναζιστική Γερμανία, ανέδειξαν στην Πρωθυπουργία ένα παλαίμαχο πολιτικό, τον Ουίνστον Τσώρτσιλ. Ετών 66 τότε…
Τον Τσώρτσιλ τον είχαν στην… καραντίνα τα προηγούμενα 25 χρόνια (του είχαν φορτώσει την πανωλεθρία της Καλλίπολης το 1915-16) και τον είχαν απομονώσει από το 1938, γιατί είχε καταγγείλει τη Συμφωνία του Μονάχου (με το Χίτλερ) – πράγμα για το οποίο, όπως αποδείχθηκε, είχε δίκιο.
Ο Τσώρτσιλ αναδείχθηκε ο “πατέρας της Συμμαχικής Νίκης”! Αλλά αμέσως μετά τη συνθηκολόγηση των Ναζί, το 1945, οι Βρετανοί τον… έστειλαν σπίτι του!
Όμως το 1951, όταν ο ίδιος ήταν πλέον 77 ετών τον ξανάφεραν! Η κατάσταση ήταν τραγική για την Βρετανία ξανά. Και κατέφυγαν στον “παλιό”. Για άλλα τέσσερα χρόνια.
* Αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μέσα στα ερείπια της κατεστραμμένης χώρας τους, οι Γερμανοί κατέφυγαν σε ένα παλαιό πολιτικό, τον Κόνραντ Αντενάουερ, ετών 73 τότε.
Οι Βρετανοί (στη ζώνη ελέγχου τον οποίων υπαγόταν η ιδιαίτερα πατρίδα του, η Κολωνία) δεν τον ήθελαν. Αλλά τελικά οι συμπατριώτες του τον ανέδειξαν Καγκελάριο του 1949 για 14 ολόκληρα χρόνια! Και υπήρξε ο αναμορφωτής της Δυτικής Γερμανίας. Κι είχε το κουράγιο να πάει κόντρα το 1951 στους πανίσχυρους τότε ηγέτες ΕΣΣΔ, Βρετανίας και ΗΠΑ – τον Στάλιν, τον Τσώρτσιλ και τον Αϊζενχάουερ – για το περιβόητο Peace Note (ή March Note) του 1952.
Οι νεότεροι υπουργοί του Αντενάουερ έβλεπαν θετικά την πρόταση για “επανένωση της Γερμανίας” τότε (σε συνθήκες απόλυτης ουδετερότητας, ωστόσο, και με διαφορετικά καθεστώτα στις διαφορετικές ζώνες επιρροής). Ο Αντενάουερ τη θεωρούσε όχι πρόταση “ουδετερότητας”, αλλά οριστικής εξουδετέρωσης της Γερμανίας!
Αμερικανοί “σύμβουλοι” και πολιτικοί, κυρίως νεώτερης ηλικίας, ήταν κι αυτοί θετικοί. Ο Τσώρτσιλ από το Λονδίνο ήταν κι αυτός θετικός – και δεν το έκρυβε.
Ο Αντενάουερ δεν είχε να αποδείξει τίποτε σε κανένα, δεν είχε καριέρα να χτίσει, δεν ένοιωθε την ανάγκη να γίνει “αρεστός” σε κανένα – είπε όχι και τελικά του πέρασε…
Η Γερμανία δεν θα επαν-ενωνόταν πραγματικά, όπως ενώθηκε σαράντα χρόνια αργότερα – ούτε η Ευρώπη θα ήταν όπως την ξέρουμε – αν δεν είχε επιμείνει τότε ο Αντενάουερ. Κυριολεκτικά μόνος, τουλάχιστον στην αρχή…
* Στη Γαλλία όταν η κρίση του Σουέζ το 1955 και στη συνέχεια ο Πόλεμος στην Αλγερία διέλυσαν την πολιτική τάξη και την κοινωνική συνοχή της Γαλλικής Δημοκρατίας, επιστράτευσαν ένα ηλικιωμένο πρώην στρατιωτικό και πολιτικό, τον Κάρολο Ντεγκώλ, ετών 68 τότε.
Μέχρι τότε είχε αντιταχθεί στην Τέταρτη Γαλλική Δημοκρατία (που εγκαθιδρύθηκε αμέσως μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας, το 1945) και θεωρούνταν μάλλον “ξοφλημένος” από την πολιτική τάξη.
Αλλά όταν ξέσπασε η κρίση και κατέρρευσε η κυβέρνηση, ο Ντεγκώλ ανάλαβε μέσα σε χαοτικές συνθήκες, κατάφερε αμέσως να ελέγξει τη στάση των αποίκων στο Αλγέρι, να αποτρέψει στρατιωτικό πραξικόπημα στο Παρίσι, να θεμελιώσει τη 5η Δημοκρατία και να γίνει ο αναμορφωτής της σύγχρονης Γαλλίας (την οποία κυβέρνησε για άλλα 11 χρόνια, δηλαδή μέχρι την ηλικία των 79 ετών).
Ούτε κι αυτός είχε ανάγκη να αποδείξει το παραμικρό, ή να γίνει “αρεστός” σε κανένα. Συγκρούστηκε με τους πάντες, αλλά τον αγάπησαν οι συμπατριώτες του και τον αντιμετώπισαν με ξεχωριστό σεβασμό φίλοι και εχθροί.
* Το 1980, στις ΗΠΑ μετά την ταπεινωτική ήττα στο Βιετνάμ, τις “αναταράξεις” που είχε προκαλέσει το σκάνδαλο Γουώτεργκεϊτ επί Νίξον και τα δύο πετρελαϊκά σοκ της προηγούμενης δεκαετίας, εξέλεξαν Πρόεδρο τον πρώην… ηθοποιό Ρόναλντ Ρέιγκαν, ως τότε κυβερνήτη της Καλιφόρνια.
Ο οποίος όταν εξελέγη ήταν ο γηραιότερος πρόεδρος που είχε εκλεγεί ποτέ – σχεδόν 70 όταν ορκίστηκε. (Μετά τον ξεπέρασε ο Τράμπ και τώρα -κατά πολύ – ο Μπάϊντεν).
Ως τότε ο Ρέιγκαν ήταν μάλλον περιθωριακή φιγούρα της αμερικανικής πολιτικής. “Αποτυχημένο ηθοποιό” τον ανέβαζαν, “πολεμοκάπηλο” και “επικίνδυνο ακροδεξιό” τον κατέβαζαν…
Κι όμως κατάφερε να αναδειχθεί σε ένα από τους πιο επιτυχημένους Προέδρους την ΗΠΑ – και για τις μεταρρυθμίσεις που έκανε εσωτερικά και για την επιστροφή της χώρας του σε μακροχρόνια οικονομική άνοδο και για το ότι πιστώθηκε την οριστική νίκη των ΗΠΑ στον Ψυχρό Πόλεμο χωρίς να ρίξει τουφεκιά!
Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα. Πολλά…
Σε περιόδους κρίσεις οι δοκιμαζόμενες κοινωνίες και οι βυθιζόμενες ελίτ συχνά καταφεύγουν σε παλαίμαχους, που ως τότε τους είχαν “ξοφλημένους” και που αποδεικνύονται στη συνέχεια αληθινοί αναμορφωτές.
Κι αυτό σηματοδοτεί τις περισσότερες φορές “στροφή δεξιότερα” σε πιο “συντηρητικές” θέσεις. Που συχνά αποδεικνύονται αυθεντικά “ριζοσπαστικές”…
Ο παλιός είναι αλλιώς.
Και η αληθινή Πρόοδος συχνά βρίσκεται πολύ μακριά από τους κατ’ επάγγελμα “προοδευτικούς”!
Υπάρχουν και δύο αντιπαραδείγματα ωστόσο.
* Στη Βραζιλία εκλέχθηκε ο αριστερός Λούλα.
Όμως κι αυτό ακόμα δείχνει στροφή στον παλιό. Ο οποίος επανεξελέγη Πρόεδρος (για τρίτη φορά) σε ηλικία 77 ετών!
Κι αφού το Κόμμα τους τον είχε καθαιρέσει και ο ίδιος είχε φυλακιστεί στο μεταξύ.
Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι ο “ακροδεξιός” αντίπαλός του Λούλα, ο Μπολσονάρο χάνει μόνον οριακά. Αντίθετα με τα προγνωστικά που όλα προέβλεπαν ότι ο Λούλα θα νικήσει με 12 μονάδες διαφορά από τον πρώτο γύρο – και τελικά κέρδισε στο δεύτερο γύρο με μόλις 1,5 μονάδα διαφορά.
Και στο Κογκρέσο της χώρας κυριαρχούν οι κεντροδεξιοί πλέον.
Ο αριστερός Λούλα εξελέγη, αλλά η Βραζιλία μετακινήθηκε σαφώς δεξιότερα – για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες.
* Στη Δανία επανεξελέγη ο συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών! Κι αυτό θα μπορούσε να εκληφθεί ως αντιπαράδειγμα της “στροφής στα δεξιά”.
Αλλά δεν είναι! Γιατί στη Δανία η Σοσιαλδημοκράτισσα Πρωθυπουργός Φρεντέρικσεν, που νίκησε ξανά, είχε ήδη κάνει μόνη της στροφή δεξιά. Πολύ δεξιά!
Ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό, στο οποίο υιοθέτησε θέσεις που παντού αλλού τις υποστηρίζουν οι ακροδεξιοί (κι όχι πάντα…)
Η παγκόσμια στροφή δεξιότερα δεν “διαψεύδεται” από τα αντιπαραδείγματα. Μάλλον επιβεβαιώνεται.
Και πάντως η τάση των κοινωνιών να αναδεικνύουν και να εμπιστεύονται τους δοκιμασμένους παλαίμαχους είναι πια καθολική.
Φυσικά το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι τι θα γίνει στις ΗΠΑ. Όπου εν όψει των “ενδιάμεσων” εκλογών (midterm elections) της επόμενης βδομάδας για την ανανέωση του Κογκρέσου δεν αμφισβητείται από κανένα. Το μόνο ερώτημα είναι αν θα αποδειχθεί… “τσουνάμι”.
Και το δεύτερο ερώτημα είναι αν μεγάλη νίκη των Ρεπουμπλικάνων θα προεξοφλεί “επάνοδο του Τράμπ” στο προσκήνιο. Πράγμα που ήδη προκαλεί πρωτοφανή πόλωση και διχασμό μέσα στις ΗΠΑ.
Αλλά η κυβέρνηση Μπάϊντεν ήδη θεωρείται “τελειωμένη”. Ακόμα κι από πολλούς δημοκρατικούς.
Άρκεσαν δύο χρόνια διακυβέρνησης από Δημοκρατικούς (που βρίσκονται πλέον πολύ αριστερότερα απ’ ό,τι οποτεδήποτε στο παρελθόν) για να μετακινηθεί ολόκληρη η Αμερική ακριβώς αντίστροφα: πολύ δεξιότερα!
Επίσης περισσότερο απ’ οποτεδήποτε στο παρελθόν.
Όπως φαίνεται, οι λεγόμενοι “προοδευτικοί” κάνουν ό,τι μπορούν για να φέρουν τους δεξιούς – ενίοτε και τους ακροδεξιούς – στην εξουσία!
Τελικά η Δεξιά δεν είναι “ιδεολογική επιλογή”.
Είναι λύση ανάγκης όταν οι “προοδευτικοί” τα κάνουν μαντάρα!
Και οι “παλιοί”, συχνά αποδεικνύονται πολύτιμες εφεδρείες, όταν το σύστημα των “νεωτεριστών”, “τεχνοκρατών”, “γραφειοκρατών” – και πάσης φύσεως ημιμαθών ασχέτων – καταρρέει.
Εφεδρείες που κανείς δεν τις θέλει πριν αναλάβουν – κι όλοι καταφεύγουν σ’ αυτούς όταν διαλυθούν τα πάντα.
Και να σκεφτεί κανείς πως, ενώ σε όλο τον κόσμο, σε συνθήκες πρωτοφανών κρίσεων, οι κοινωνίες στρέφονται δεξιότερα, εμείς αναζητούμε το “κέντρο” στα… αριστερά!
Αν προσέξετε τα σχόλια των ελληνικών καθεστωτικών media:
θρηνούν για την άνοδο της Λεπέν στη Γαλλία,
θρηνούν για την επικράτηση των ακροδεξιών στη Σουηδία,
πανικοβάλλονται με την νίκη της “νεοφασίστριας” Μελόνι στην Ιταλία,
πανικοβάλλονται με την νίκη του “ακροδεξιού Νετανιάχου” στο Ισραήλ,
πανηγυρίζουν με την εκλογή του σαφώς αποδυναμωμένου Λούλα στη Βραζιλία (που έχει σχέσεις με τον Πούτιν, ωστόσο, αλλά γι’ αυτό δεν μιλάει κανείς!)
τους πιάνει κατάθλιψη με την επικείμενη πανωλεθρία των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ.
Και προσπαθούν να βρουν εγχώριες “λύσεις” αναδεικνύοντας παιδιά “του κομματικού σωλήνα”.
Προσχωρώντας ταυτόχρονα στην ατζέντα του δικαιωματισμού, που παγκοσμίως σπρώχνει τις κοινωνίες όλο και δεξιότερα.
Μακριά νυχτωμένοι!
Η Πολιτική εξελίσσεται όχι πάντα “ομαλά” – εξελίσσεται με ασυνέχειες.
Και οι δημοκρατίες προχωρούν συχνά με άλματα.
Φτάνει να παραμένουν δημοκρατίες.
Κι εφ’ όσον ακόμα αντέχουν τα “άλματα”…
