Η Κύπρος, μια χώρα χωρίς ουσιαστικό κλάδο αυτοκινητοβιομηχανίας, έχει στη διάθεσή της έξι μήνες για να διαπραγματευτεί μια συμφωνία που αποσκοπεί στη διάσωση ενός από τους μεγαλύτερους βιομηχανικούς τομείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς όμως να αποδυναμώσει τους κλιματικούς στόχους του μπλοκ.
Το κρίσιμο ζητούμενο θα είναι η διαχείριση της σύγκρουσης μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας γύρω από τα αυτοκίνητα και το κλίμα.
Όλα δείχνουν ότι επίκειται σκληρή πολιτική μάχη, μετά την παρουσίαση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του πακέτου μέτρων για την αυτοκινητοβιομηχανία στις 16 Δεκεμβρίου. Το πακέτο αυτό ανέτρεψε την απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης από το 2035 και παρουσίασε έναν νέο κανονισμό που στοχεύει στον καθορισμό εθνικών στόχων για εταιρικούς στόλους μηδενικών εκπομπών — δηλαδή οχήματα που ανήκουν ή μισθώνονται από επιχειρήσεις για επαγγελματική χρήση.
Η αρχική πρόταση της Κομισιόν πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων, με τη Γερμανία και το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα να μιλούν για νίκη, ενώ πολιτικές ομάδες της Αριστεράς προειδοποιούν ότι η ανατροπή ανοίγει ακόμη περισσότερο τον δρόμο για τους Κινέζους κατασκευαστές που ήδη κυριαρχούν στην αγορά.
Ο Επίτροπος για το Κλίμα, Wopke Hoekstra, δηλώνει ότι η εκτελεστική εξουσία είναι βέβαιη πως η πρόταση για το 2035 θα παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των θεσμών της ΕΕ. Ωστόσο, τον ρόλο της διαμόρφωσης της τελικής θέσης των εθνικών κυβερνήσεων σε αυτές τις συνομιλίες θα αναλάβει η Κύπρος, όταν από την 1η Ιανουαρίου αναλάβει την εξάμηνη εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ.
Με το Βερολίνο να υπόσχεται ότι θα πιέσει για περαιτέρω αποδυνάμωση της νομοθεσίας και το Παρίσι να ξεκαθαρίζει ότι το να επιτραπεί η πώληση οχημάτων αποκλειστικά με κινητήρες εσωτερικής καύσης μετά το 2035 αποτελεί «κόκκινη γραμμή», το έργο της κυπριακής προεδρίας μόνο εύκολο δεν θα είναι.
Η Κύπρος δηλώνει ότι θα λειτουργήσει ως έντιμος διαμεσολαβητής. «Η κυπριακή προεδρία στοχεύει στην επίτευξη ενός κειμένου πίσω από το οποίο θα μπορούν να συνταχθούν όσο το δυνατόν περισσότερα κράτη-μέλη», δήλωσε εκπρόσωπος της προεδρίας.
Το περιθώριο σύγκρουσης είναι τεράστιο, καθώς τα διακυβεύματα είναι εξαιρετικά υψηλά.
Υπεύθυνη για το 9% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ένωσης, η αυτοκινητοβιομηχανία και οι συνδεδεμένοι προμηθευτές της αποτελούν κρίσιμο πυλώνα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Πρόκειται, ωστόσο, για έναν κλάδο που δέχεται πολλαπλές πιέσεις: έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, στάσιμες πωλήσεις στην Ευρώπη και σκληρό ανταγωνισμό από κινεζικές εταιρείες.
Ένα κύμα απολύσεων και έντονο lobbying άσκησαν πίεση στην Κομισιόν να δείξει επιείκεια στους φετινούς στόχους εκπομπών και να επανεξετάσει τη νομοθεσία που επιβάλλει την πώληση αποκλειστικά νέων αυτοκινήτων μηδενικών εκπομπών από το 2035.
Ωστόσο, η αποδυνάμωση του νόμου του 2035 συγκρούεται ευθέως με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ. Το μπλοκ στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές κατά 90% έως το 2050 — βασικό σκέλος του στόχου για κλιματική ουδετερότητα έως τα μέσα του αιώνα.
Γραμμές μάχης
Οι διαπραγματεύσεις πριν από τρία χρόνια για την αρχική νομοθεσία του 2035 είχαν φέρει Γαλλία και Γερμανία σε αντίπαλα στρατόπεδα, με άλλες πρωτεύουσες να παίρνουν θέση ανάλογα με τις δικές τους βιομηχανικές προτεραιότητες.
Το Βερολίνο και χώρες της Κεντρικής Ευρώπης διατήρησαν τη στάση τους κατά της απαγόρευσης, με έναν συνασπισμό κρατών — Βουλγαρία, Τσεχία, Ιταλία, Πολωνία και Σλοβακία — να ζητούν από την Κομισιόν να συμπεριλάβει plug-in υβριδικά οχήματα, εναλλακτικά καύσιμα και άλλες εξαιρέσεις στη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας του 2035.
Αντίθετα, το Παρίσι και οι σύμμαχοί του με πιο «πράσινο» προσανατολισμό ζητούσαν πιο αυστηρή δράση για την κλιματική αλλαγή.
Όταν η απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης εγκρίθηκε το 2023, η Κύπρος ψήφισε υπέρ. Η Γερμανία δεν υπήρξε ποτέ ένθερμος υποστηρικτής της νομοθεσίας, ωστόσο τελικά συναίνεσε, έστω και απρόθυμα.
Το πολιτικό σκηνικό, όμως, έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία τρία χρόνια. Η κλιματική νομοθεσία έχει βγει από τη μόδα, μετατρεπόμενη σε αγαπημένο στόχο δεξιών και λαϊκιστικών κομμάτων, τα οποία πιέζουν τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα να τροποποιήσουν ή να καταργήσουν τα σχετικά μέτρα.
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς είχε κάνει προεκλογική εκστρατεία με στόχο την πλήρη ανατροπή της απαγόρευσης του 2035, ωστόσο ο κυβερνητικός συνασπισμός μεταξύ των κεντροδεξιών Χριστιανοδημοκρατών και του κεντροαριστερού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος δεν του επέτρεψε να υιοθετήσει αυτή τη θέση στις Βρυξέλλες.
Αντ’ αυτού, ο συνασπισμός συμφώνησε τον Νοέμβριο σε μια πρόταση που θα επέτρεπε υβριδικά οχήματα και αυτό που ο Μερτς χαρακτήρισε «εξαιρετικά αποδοτικό κινητήρα εσωτερικής καύσης». Αργότερα, το Βερολίνο διευκρίνισε ότι ένας τέτοιος κινητήρας είναι απλώς… «ιδιαίτερα αποδοτικός».
«Κοινός μας στόχος θα πρέπει να είναι η επίτευξη κανονισμών φιλικών προς την καινοτομία, ανοικτών σε όλες τις τεχνολογίες, που θα εξισορροπούν την προστασία του κλίματος με τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα», ανέφερε ο Μερτς σε επιστολή του προς την Κομισιόν.
Παράλληλα, και η Γαλλία μετατοπίζει τη φιλοκλιματική της στάση, υπό την πίεση των δικών της αντιδράσεων κατά του 2035.
Τον Οκτώβριο, Γαλλία και Ισπανία κατέθεσαν πρόταση που θα παρείχε μεγαλύτερη ευελιξία στις αυτοκινητοβιομηχανίες ως προς τον στόχο του 2035, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται κριτήρια τοπικού περιεχομένου. Τόσο η μεταρρύθμιση του 2035 όσο και το μέτρο για τους εταιρικούς στόλους αναμένεται να περιλαμβάνουν κάποιο βαθμό ποσοστώσεων «Made in Europe».
Η Ιταλία συνεχίζει να πιέζει υπέρ των βιοκαυσίμων, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κινητήρες εσωτερικής καύσης, ωστόσο οι επικριτές υποστηρίζουν ότι είναι υπερβολικά ακριβά για μαζική παραγωγή και όχι τόσο «πράσινα» όσο ισχυρίζονται οι υποστηρικτές τους.
Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό πολιτικό σκηνικό για την Κύπρο και τους διπλωμάτες της, για τους οποίους η αυτοκινητοβιομηχανία δεν αποτελεί κεντρικό εθνικό ζήτημα, αλλά καλούνται να διαχειριστούν ίσως τη δυσκολότερη πολιτική μάχη της προεδρίας τους.
Πηγή: Politico
