Τις υποθέσεις τουριστών που χάνονται στην ελληνική ύπαιθρο αναδεικνύει σε ρεπορτάζ του το CNN, προσπαθώντας να εστιάσει στους λόγους που οδήγησαν στις ασυνήθιστα πολλές εξαφανίσεις και θανάτους πεζοπόρων φέτος το καλοκαίρι.
Συνολικά, πέντε άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ εδώ και μέρες αγνοούνται ακόμα τρεις, στην Αμοργό και τη Σίκινο.
Όλα τα περιστατικά φέτος έχουν συμβεί σε νησιά: Τη Σύμη, τη Σάμο, το Μαθράκι, την Αμοργό, τη Σίκινο και την Κρήτη. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι τουρίστες χάθηκαν ενώ ήταν πεζοί. Στην πλειονότητά τους, είχαν επιλέξει να κάνουν πεζοπορία υπό ακατάλληλες και επικίνδυνες συνθήκες: Επρόκειτο για διαδρομές μεγάλες, ενώ η θερμοκρασία ήταν ιδιαίτερα υψηλή και στις περισσότερες από τις περιπτώσεις αυτές, οι πεζοπόροι ήταν μόνοι τους.
Από τις αρχές Ιουνίου, στην Κρήτη, καταγράφηκαν δύο θάνατοι: Ένας 67χρονος τουρίστας με καρδιακά προβλήματα, επιχείρησε κατάβαση στο φαράγγι στους Μύλους Ρεθύμνου, όμως κατέρρευσε και εξέπνευσε πριν προσεγγίσει η βοήθεια που κάλεσε η σύζυγός του, που ήταν μαζί του. Στη Σητεία, έχασε τη ζωή της μία 70χρονη πεζοπόρος στο φαράγγι Χοχλιακιών που είπε πως αισθάνεται ζάλη και κατέρρευσε. Στη Σύμη, ο θάνατος του Βρετανού παρουσιαστή Μάικλ Μόσλι έκανε τον γύρο του κόσμου. Ο άντρας ξεκίνησε πεζός το μεσημέρι της Τετάρτης 5 Ιουνίου από παραλία του νησιού, ενώ συνέχισε προς άλλη κατεύθυνση από αυτή και εντοπίστηκε τελικά τέσσερις ημέρες μετά, νεκρός.
Στη Σάμο, ένας 74χρονος τουρίστας έχασε τη ζωή του, ενώ έκανε πεζοπορία στο νησί, ενώ στην Αμοργό, ένας 59χρονος Αμερικανός που ξεκίνησε να διανύσει μία πεζοπορική διαδρομή διάρκειας τεσσάρων ωρών, αγνοείται από τις 11 Ιουνίου.
Πιο πρόσφατο περιστατικό είναι αυτό στη Σίκινο, όπου αγνοούνται δύο τουρίστριες από τη Γαλλία. Πρόκειται για δύο γυναίκες, ηλικίας 73 και 64 ετών, οι οποίες έμεναν σε διαφορετικά καταλύματα αλλά ερευνάται η πιθανότητα να έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους. Η μία εκ των δύο, σύμφωνα με πληροφορίες, έστειλε μήνυμα μέσω κινητού στον ιδιοκτήτη του καταλύματος που νοίκιαζε στο νησί, πως έχει τραυματιστεί και δεν αισθάνεται καλά. Μέχρι στιγμής, δεν έχει εντοπιστεί ίχνος τους.
Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για τις επιπτώσεις της υπερβολικής ζέστης στο σώμα, και ειδικότερα στον εγκέφαλο, που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, επηρεάζοντας τις ικανότητες λήψης αποφάσεων των ανθρώπων και την αντίληψή τους για τον κίνδυνο.
Καθώς η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε μεγαλύτερους σε διάρκεια και πιο έντονους καύσωνες, οι επιστήμονες προσπαθούν να ανακαλύψουν πώς θα αντεπεξέλθει ο εγκέφαλός μας.
Ο εγκέφαλος είναι «ο κύριος διακόπτης»
Η έρευνα παραδοσιακά εστιάζει στον αντίκτυπο της υπερβολικής ζέστης στους μύες, το δέρμα, τους πνεύμονες και την καρδιά, αλλά «ο εγκέφαλος, για μένα, είναι το κλειδί για όλα», δήλωσε ο Damian Bailey, καθηγητής φυσιολογίας και βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας. Είναι ο «κύριος διακόπτης» για το σώμα, αναφέρει στο CNN.
Στον εγκέφαλο ρυθμίζεται η θερμοκρασία του σώματος. Ο υποθάλαμος, μια μικρή δομή σε σχήμα ρόμβου, λειτουργεί ως θερμοστάτης. Διατηρεί την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος στους 37 βαθμούς Κελσίου ή πολύ κοντά στους 37 βαθμούς Κελσίου (98,6 Φαρενάιτ). Όταν κάνει ζέστη, ο υποθάλαμος ενεργοποιεί τους ιδρωτοποιούς αδένες και διευρύνει τα αιμοφόρα αγγεία για να δροσίσει το σώμα.
Αλλά ο εγκέφαλος λειτουργεί καλά σε ένα στενό εύρος θερμοκρασιών και ακόμη και μικρές αλλαγές μπορούν να τον επηρεάσουν.
Καθώς αυξάνεται η ζέστη, αυτό μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο ανθρώπινο σώμα, όπως μείωση των υγρών και της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, τονίζει ο Bailey. Συγκρίνει τον εγκέφαλο με ένα Hummer – χρειάζεται τεράστιους πόρους για να λειτουργήσει.
Οι ερευνητικές δοκιμές που έκανε σε συμμετέχοντες σε έναν ειδικό θάλαμο, όπου ανέβασε τις θερμοκρασίες από 21 έως 40 βαθμούς Κελσίου (περίπου 70 έως 104 Φαρενάιτ), έδειξαν πτώση της ροής του αίματος στον εγκέφαλο κατά περίπου 9% έως 10%.
«Αυτό είναι μεγάλο θέμα από την άποψη του ότι δεν τροφοδοτείται αρκετό καύσιμο σε έναν κινητήρα που λειτουργεί συνεχώς σε υψηλό επίπεδο», είπε ο Bailey.
Και έχει αντίκτυπο. Η υπερβολική ζέστη μπορεί να διαταράξει την τυπική εγκεφαλική δραστηριότητα, είπε ο Kim Meidenbauer, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον. Τα δίκτυα του εγκεφάλου που συνήθως επιτρέπουν στους ανθρώπους να σκέφτονται καθαρά, να συλλογίζονται, να θυμούνται, να δημιουργούν και να διατυπώνουν σκέψεις, μπορούν να αποσυντονιστούν, είπε στο CNN.
Γίνεται πιο δύσκολο να λαμβάνεις σύνθετες αποφάσεις, όπως ποιο μονοπάτι να ακολουθήσεις σε μια πεζοπορία — μια απόφαση που ακούγεται απλή αλλά απαιτεί τη στάθμιση πολλών διαφορετικών παραγόντων.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να παίρνουν ριψοκίνδυνες αποφάσεις και να έχουν παρορμητική συμπεριφορά όταν εκτίθενται στη ζέστη, πρόσθεσε.
Μια αλλοιωμένη αντίληψη του κινδύνου σε συνδυασμό με την εξασθενημένη γνωστική λειτουργία μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες. «Δεν μιλάμε απλώς για το ενδεχόμενο να ζεσταθείτε λίγο και πάθετε ηλιακό έγκαυμα», είπε. «Μιλάτε για δυνητικά απειλητικές για τη ζωή (καταστάσεις), όπως η λήψη κακών αποφάσεων, η θολότητα της κρίσης σας».
Οι επιστήμονες μόλις αρχίζουν να ξετυλίγουν το φάσμα των επιπτώσεων που έχει η θερμότητα στον εγκέφαλο, όχι μόνο όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων αλλά και στη διάθεση, τα συναισθήματα και την ψυχική υγεία.
«Η κατανόησή μας είναι πραγματικά ελάχιστη», σχολιάζει η Meidenbauer.
Ποιοι είναι πιο ευάλωτοι
Μερικοί άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στη ζέστη από άλλους. Οι ηλικιωμένοι, ειδικά εκείνοι άνω των 65 ετών, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, επειδή το σώμα τους δεν θερμορυθμίζεται. Οι άνθρωποι που χάθηκαν στην Ελλάδα ήταν όλοι 50 και άνω.
Τα πολύ μικρά παιδιά και οι έγκυες γυναίκες αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο, όπως και εκείνα τα άτομα με προϋπάρχουσες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων παθήσεων ψυχικής υγείας.
Αλλά η ζέστη μπορεί να είναι επικίνδυνη για οποιονδήποτε.
Το 2016, μια ομάδα επιστημόνων παρακολούθησε 44 φοιτητές κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα στη Βοστώνη και διαπίστωσε ότι όσοι δεν είχαν κλιματισμό παρουσίασαν σημαντική πτώση στη γνωστική απόδοση.
«Κανείς δεν έχει ανοσία στις επιπτώσεις της θερμότητας στην υγεία», δήλωσε ο Jose Guillermo Cedeño Laurent, ένας από τους συγγραφείς της έρευνας και επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Rutgers. «Ο εγκέφαλός μας είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο όργανο», είπε.
Κάποιος που είναι σε καλή φυσική κατάσταση, καταλαβαίνει τους κινδύνους και κουβαλά άφθονο νερό εξακολουθεί να παίζει τζόγο εάν αποφασίσει να κάνει πεζοπορία σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, είπε ο Bailey.
«Παίρνεις λάθος αποφάσεις και μπορεί να σου κοστίσει τη ζωή σου».
Πώς να προστατεύσετε τον εαυτό σας
Υπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και να μειώσουν τον κίνδυνο, λένε οι ειδικοί.
Αυτά περιλαμβάνουν την αποφυγή άσκησης κατά τις πιο ζεστές στιγμές της ημέρας. Εκείνες τις ώρες θα πρέπει να πηγαίνουν στα πιο δροσερά μέρη και να αναζητούν σκιά όταν είναι δυνατόν. Τα φαρδιά ρούχα και το να τοποθετούν παγοκύστες στο κεφάλι και το λαιμό μπορεί επίσης να βοηθήσει.
«Το να πίνεις νερό είναι ζωτικής σημασίας και όχι μόνο όταν αισθάνεσαι πολύ διψασμένος», αναφέρει ο Bailey. Είναι σημαντικό να μην φτάσετε σε σημείο όπου το σώμα χάνει υγρά πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να τα αναπληρώσει. Οι ειδικοί συνιστούν επίσης ροφήματα ηλεκτρολυτών, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην αντικατάσταση ορισμένων από τα υγρά που χάνονται μέσω της εφίδρωσης.
Χρησιμοποιήστε εφαρμογές κοινής χρήσης τοποθεσίας, τονίζει η Meidenbauer. «Βεβαιωθείτε ότι κάποιος ξέρει πού βρίσκεστε».
Θα χρειαστεί χρόνος για να διαλευκανθούν τα ακριβή αίτια θανάτου όσων έχασαν τη ζωή τους στην Ελλάδα, αλλά υπάρχει ένα μάθημα που μπορούμε να πάρουμε από αυτές τις τραγωδίες, είπε ο Bailey.
«Ανεξάρτητα από το πόσο έξυπνος ή πόσο γυμνασμένος μπορεί να πιστεύεις ότι είσαι… αν βγαίνεις στους 40 βαθμούς Κελσίου, ακόμα κι αν είσαι καλά προετοιμασμένος, κινδυνεύει η ζωή σου».
