Έχω γράψει αρκετές φορές πως βρισκόμαστε στην εποχή της ασφάλειας. Η υγειονομική και πλέον η γεωπολιτική κρίση, που οδηγεί σε κρίση ενέργειας και τροφίμων και άρα σε κρίση διαθέσιμου εισοδήματος, μας έχουν βάλει για τα καλά σε τροχιά αναζήτησης ασφάλειας.
Είτε αυτή έχει να κάνει με την υγειονομική περίθαλψη, είτε με την ανάγκη για ύπαρξη διχτυού ασφαλείας στην οικονομία, είτε για την προστασία του τρόπου ζωής μέσω της εναντίωσης στο μεταναστευτικό, το ζητούμενο δεν παύει να είναι ένα: η ασφάλεια. Το πως αυτή η ανάγκη θα εκφραστεί στην κάλπη της κάθε χώρας εξαρτάται προφανώς και από το μίκρο-περιβάλλον κάθε μιας από αυτές. Όμως μέσα σε μια κρίση όπου τα σημαντικά γίνονται ασήμαντα και τα άλλοτε δεδομένα πρέπει πλέον να τα διεκδικήσεις, σε μια κρίση όπου το στάτους κβο κλυδωνίζεται υπάρχει κάτι κοινό στις περισσότερες χώρες: η άνοδος αντισυστημικών κομμάτων. Στην Ευρώπη, κυρίως επειδή η παρούσα κρίση είναι πολυπαραγοντική και δεν αφορά αποκλειστικά την οικονομία, αυτό που κυρίως καταγράφεται είναι η άνοδος δεξιών αντισυστημικών κομμάτων.
Στην Πολωνία και την Ουγγαρία τέτοια κόμματα βρίσκονται εδώ και καιρό στην κυβέρνηση. Στη Σουηδία μετά τις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής λογικά θα δούμε στην κυβέρνηση τους Σουηδούς Δημοκράτες οι οποίοι κατάφεραν να λάβουν το 20,6% των ψήφων και να είναι δεύτερο κόμμα για πρώτη φορά. Επίσης, κυβέρνηση στην Ιταλία ετοιμάζεται να σχηματίσει μετά τις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, ο δεξιός συνασπισμός με κυρίαρχο σε αυτόν το κόμμα των αδελφών Ιταλών της Τζιόρτζια Μελόνι. Στη Γαλλία το κόμμα της Λε Πεν εντεκαπλασίασε τις δυνάμεις του στην εθνοσυνέλευση στις πρόσφατες εκλογές. Στη Αυστρία, η οποία βέβαια είναι ειδική περίπτωση λόγω σκανδάλου Κουρτς, το FPO βρίσκεται στο 22% και τη δεύτερη θέση από το 18% των προηγούμενων εκλογών. Στη Γερμανία το AfD, παρά την άνοδο του Union, έχει ανεβάσει μέσα σε περίπου ένα χρόνο από τις εκλογές τα ποσοστά του από το 10% στο 13,5%. Στη φιλελεύθερη Εσθονία το EKRE πρίν 2 χρόνια βρισκόταν στο 15%. Τώρα είναι στη δεύτερη θέση με 24%. Στην Ισπανία το VOX είναι σταθερά τρίτο κόμμα με 15% και μετά τις επόμενες εκλογές που ζυγώνουν ίσως να έχουμε κυβέρνηση PP-VOX. Στην Ολλανδία δυο κόμματα, το αγροτικό κόμμα BBB και το κοινωνικά συντηρητικό PVV φαίνεται να απειλούν τον άλλοτε κραταιό πρωθυπουργό Ρούτε. Τέλος, ακόμα και στην Πορτογαλία το κόμμα Chega βρίσκεται στο 10% και την τρίτη θέση. Έχει δηλαδή σχεδόν διπλασιάσει τα ποσοστά του από το 6% του 2020.
Σχεδόν όλα τα κόμματα που αναφέρθηκαν (12 κόμματα σε 11 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης) έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Είναι κοινωνικά και εθνικά συντηρητικά, καθαρά αντιισλαμικά, ενάντια στη μετανάστευση, αντιτίθεται στην έννοια του πολυπολιτισμού και έχουν σκεπτικισμό για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως όσον αφορά το πως λειτουργεί. Έχουνε ξεκάθαρη τοποθέτηση στην εκλογική αγορά και οι τάσεις δείχνουν πως η τοποθέτηση τους αυτή έχει κοινό που αυξάνεται. Η άνοδος αυτή οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στη στάση τους απέναντι στην κρίση διαθεσίμου εισοδήματος αλλά και την τοποθέτηση σε μεταναστευτικό και εγκληματικότητα (μαζί με τα άλλα ειδικά θέματα κάθε χώρας). Το εάν αυτές οι τάσεις θα συνεχιστούν θα εξαρτηθεί από το διαμορφωθέν περιβάλλον και τις κινήσεις των συστημικών παικτών σε αυτό. Όσο πιο δύσκολοι είναι οι χειμώνες που έρχονται τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να έχουμε νέα εκλογικά καμπανάκια και εκπλήξεις για τα συστημικά κόμματα που λειτουργούν ως να μην έχει αλλάξει τίποτα. Και όσο οι πολίτες θεωρούν πως οι συστημικοί πολιτικοί δεν αντιλαμβάνονται τα προβλήματά τους ή δεν κάνουν όσα πρέπει για να λυθούν, τόσο θα ανοίγει ο εκλογικός δρόμος για αντισυστημικούς πολιτικούς και κόμματα.
