Ένα νέο «σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο», με «ισορροπία δίκαιης κατανομής ευθύνης και αλληλεγγύης», ενέκρινε το Κολέγιο των Επιτρόπων.
Το εν λόγω σύμφωνο παρουσίασαν στον Τύπο στις Βρυξέλλες ο Αντιπρόεδρος Μαργαρίτης Σχοινάς και η αρμόδια Επίτροπος Ύλβα Γιόχανσον, έπειτα από συνεχείς διαβουλεύσεις με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
Οι προτάσεις της Κομισιόν επιτρέπουν στα κράτη – μέλη της Ε.Ε. να επιλέξουν αν θα δεχθούν πρόσφυγες ή αν θα αναλάβουν την ευθύνη για επιστροφές στις χώρες καταγωγής τους όσων απορρίφθηκαν οι αιτήσεις ασύλου.
It is now time to rise to the challenge to manage migration jointly, with the right balance between solidarity and responsibility.
Watch the press conference on the new Pact on Migration & Asylum with @MargSchinas and @YlvaJohansson#MigrationEU https://t.co/4l0tIXDGHP
— European Commission 🇪🇺 (@EU_Commission) September 23, 2020
Πιο συγκεκριμένα, οι χώρες θα λαμβάνουν 10.000 ευρώ για κάθε ενήλικο, από χρήματα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Επισημαίνεται ότι καμιά χώρα δεν θα είναι υποχρεωμένη να προσφέρει άσυλο.
Οι κυβερνήσεις που απορρίπτουν τη μετεγκατάσταση και τις επιστροφές θα μπορούσαν επίσης να επιλέξουν να ξοδέψουν χρήματα για άλλα μέτρα, όπως για παράδειγμα τη χρηματοδότηση κέντρων υποδοχής σε κράτη πρώτης γραμμής όπως η Ελλάδα. «Όλοι πρέπει να αναλάβουν το μερίδιό τους στην αλληλεγγύη», τόνισε ωστόσο η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον. Η Γιόχανσον ανέφερε μάλιστα ότι ελπίζει πως η ανάληψη ευθύνης για τις επιστροφές θα αποτελέσει μια ελκυστική επιλογή τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. που δεν επιθυμούν να φιλοξενήσουν αιτούντες άσυλο.
Επιπροσθέτως, σε περίπτωση που μία χώρα υπόκειται σε μεταναστευτική «πίεση» και εκτιμά ότι δεν δύναται πλέον να αναλάβει την ευθύνη μεταναστών, έχει τη δυνατότητα να ζητήσει την ενεργοποίηση ενός «υποχρεωτικού μηχανισμού αλληλεγγύης», ο οποίος πρέπει να αποφασιστεί από την Επιτροπή.
Αλλαγές στην επεξεργασία αιτήσεων ασύλου
Η πρόταση της Κομισιόν αναθεωρεί την αρχή, σύμφωνα με την οποία ανατίθεται στην πρώτη χώρα εισόδου ενός μετανάστη στην ΕΕ η ευθύνη της επεξεργασίας του αιτήματός του για άσυλο.
Στην πρόταση της Επιτροπής, η χώρα που είναι υπεύθυνη για το αίτημα ασύλου θα μπορεί να είναι εκείνη στην οποία ένας μετανάστης έχει αδελφό ή αδελφή, στην οποία έχει εργαστεί ή σπουδάζει. Ακόμη, η χώρα που έχει χορηγήσει βίζα σε έναν μετανάστη θα είναι εκείνη που θα πρέπει να επιφορτιστεί με την αίτηση ασύλου.
Σε διαφορετική περίπτωση, αυτές οι χώρες πρώτης εισόδου θα παραμείνουν υπεύθυνες για την αίτηση ασύλου.
Η επιτροπή υπόσχεται επίσης ταχύτερες διαδικασίες, εισάγοντας έναν κανόνα, κατά τον οποίο σε όλους τους αφιχθέντες θα ολοκληρώνονται οι έλεγχοι υγείας και ασφάλειας εντός πέντε ημερών.
Ειδικότερα, η Επιτροπή προωθείτην καθιέρωση μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας συνόρων, η οποία για πρώτη φορά περιλαμβάνει έλεγχο πριν από την είσοδο που καλύπτει τον προσδιορισμό όλων των ατόμων που διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ χωρίς άδεια ή έχουν αποβιβαστεί μετά από έρευνα και επιχείρηση διάσωσης. Συνεπώς, θα διενεργείται έλεγχος της υγείας και της ασφάλειας, δακτυλικά αποτυπώματα και εγγραφή στη βάση δεδομένων Eurodac. Μετά τον έλεγχο, τα άτομα μπορούν να προωθούνται στη σωστή διαδικασία, είτε στα σύνορα για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων είτε σε μια κανονική διαδικασία ασύλου.
Η ταχύτερη ολοκλήρωση ελέγχου, σύμφωνα με την Επιτροπή, αφορά περισσότερο εκείνους που έρχονται από χώρες που είχαν ένα θετικό ποσοστό απόκρισης σε αιτήματα ασύλου μικρότερο του 20% όπως η Τυνησία ή το Μαρόκο. Για αυτούς, η επεξεργασία του αιτήματος ασύλου γίνεται στα σύνορα και σε ένα διάστημα 12 εβδομάδων.
Σε περίπτωση μιας παρόμοιας κρίσης με εκείνην του 2015, η επιλογή για μια χώρα περιορίζεται στην ανάληψη της ευθύνης για τη μετεγκατάσταση των προσφύγων ή την επιστροφή των μεταναστών που έχει απορριφθεί η αίτηση ασύλου τους.
Ωστόσο, αν μια χώρα της ΕΕ δεν καταφέρει να στείλει μετανάστες στη χώρα προέλευσής τους μέσα σε οκτώ μήνες, οιφείλει να τους υποδεχθεί.
«Πρέπει να επικεντρωθούμε περισσότερο στις επιστροφές (…) Υπάρχει στο πακέτο μας σήμερα ένας αριθμός πρωτοβουλιών προκειμένου να φθάσουμε σε μια αυξημένη ικανότητα επιστροφών (…) Ένα κρίσιμο σημείο είναι να έχουμε καλές συμφωνίες επανεισδοχής (των μεταναστών αυτών) στις τρίτες χώρες, και αυτό θα είναι προτεραιότητα», τόνισε η κ. Γιόχανσον.
Επιπλέον, στο νέο σύμφωνο γίνεται λόγος για βελτίωση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων, υπογραμμίζοντας ότι το μόνιμο σώμα της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, που έχει προγραμματιστεί να αναπτυχθεί από την 1η Ιανουαρίου 2021, θα παρέχει αυξημένη υποστήριξη όπου χρειάζεται.
Task force στη Λέσβο
Ως δράση προτεραιότητας, η task force θα συνεργαστεί στενά με τις ελληνικές αρχές, με στόχο την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων υποδοχής τους επόμενους μήνες. Οι εγκαταστάσεις θα είναι ευρωπαϊκού επιπέδου, θα έχουν ανθεκτικές υποδομές και θα παρέχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και επαρκή αποχέτευση. Θα λάβει υπόψη τις ειδικές ανάγκες των γυναικών, των παιδιών και των οικογενειών, και θα απαιτήσει μεγαλύτερη συμμετοχή των οργανισμών της ΕΕ και των διεθνών οργανισμών, όπως η Ύπατη Αρμοστεία και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.
Επίσης, η task force θα επιβλέπει ορισμένες δράσεις, βάσει των αρχών του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο ήτοι:
– Τερματισμό του υπερπληθυσμού μέσω της μεταφοράς όσων ευάλωτων ατόμων απέμειναν στην ηπειρωτική χώρα και συνεχιζόμενη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων παιδιών και οικογενειών με παιδιά σε άλλα κράτη-μέλη.
– Γρήγορες, αποτελεσματικές διαδικασίες έτσι ώστε να υπάρχει σαφήνεια και βεβαιότητα στους αιτούντες, αλλά και βελτίωση της σχέσης μεταξύ βασικών διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένου του ασύλου και της επιστροφής ή της ένταξης που υποστηρίζονται από οργανισμούς της ΕΕ-Eυρωπαϊκή Υπηρεσία Στήριξης για το Άσυλο και Frontex.
– Αύξηση των εθελοντικών επιστροφών μέσω της εφαρμογής του συνεχιζόμενου συστήματος υποβοηθούμενης εθελοντικής επιστροφής που είχε προηγουμένως σταματήσει λόγω του κορωνοϊού.
– Βελτιωμένη ασφάλεια και προστασία για μετανάστες και αιτούντες άσυλο που υποστηρίζονται πλήρως από τους οργανισμούς της ΕΕ– Frontex και Europol.
Η Επιτροπή παρέχει βοήθεια έκτακτης ανάγκης για τη βελτίωση των άμεσων συνθηκών για τους πληγέντες των πυρκαγιών που ξέσπασαν στη Λέσβο. Εκτός από την ουσιαστική επιχειρησιακή και οικονομική υποστήριξη που έχει ήδη παρασχεθεί στην Ελλάδα, η Επιτροπή χορήγησε 750.000 ευρώ σε επείγουσα βοήθεια για την υποστήριξη των άμεσων ανθρωπιστικών αναγκών.
Μάλιστα, η Ελλάδα ζήτησε βοήθεια μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ στις 12 Σεπτεμβρίου και μέχρι σήμερα, παρέχονται πάνω από 100.000 είδη από την Αυστρία, την Κύπρο, τη Γερμανία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και τη Σουηδία.
Χάρη στην οικονομική υποστήριξη της Επιτροπής, η ελληνική κυβέρνηση μετέφερε αμέσως 406 ασυνόδευτα παιδιά από τη Λέσβο στην ηπειρωτική χώρα την ημέρα της πυρκαγιάς. Δέκα κράτη-μέλη (Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβενία και Σουηδία).
Προς το παρόν, Νορβηγία και Ελβετία έχουν δεσμευτεί να συμμετάσχουν στις προσπάθειες μετεγκατάστασης σε συνεργασία με τη γερμανική προεδρία, προκειμένου να οργανώσουν τη μετεγκατάσταση τους σε άλλα κράτη-μέλη σε ολόκληρη την Ένωση.
Ως αποτέλεσμα των συνεχών προσπαθειών κατά τους τελευταίους 6 μήνες, ο αριθμός των κατοίκων του καταυλισμού της Mόριας μειώθηκε στο μισό (από 25.000 στις 12.000) και τα περισσότερα από τα 1.200 ασυνόδευτα παιδιά που ήταν εκεί τον Μάρτιο, μεταφέρθηκαν ή μετεγκαταστάθηκαν.
Για την προστασία των ατόμων που κινδυνεύουν περισσότερο από κορωνοϊό, μαζί με τις ελληνικές αρχές, η Επιτροπή υποστήριξε τη μεταφορά περισσότερων από 2.000 ευάλωτων ατόμων από τα 5 νησιά (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λέρος και Κως) στην ηπειρωτική χώρα. Χάρη στο τρέχον πρόγραμμα μετεγκατάστασης για ασυνόδευτα παιδιά και ευάλωτες οικογένειες, περισσότερα από 750 άτομα έχουν μεταφερθεί από τα ελληνικά νησιά.
