Ο φιλέλληνας ηθοποιός, συγγραφέας και ραδιοτηλεοπτικός παραγωγός Στίβεν Φράι ζητά από το Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει στην Ελλάδα τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
«Το να πάρεις τα Γλυπτά του Παρθενώνα από την κατεχόμενη Ελλάδα ήταν σαν ένας Αμερικανός να έκλεβε τον Πύργο του Άιφελ από το Παρίσι όταν η πόλη ήταν υπό γερμανική κατοχή, είπε χαρακτηριστικά ο Φράι», μιλώντας στο Hay Festival.
Ο Φράι ανέφερε ότι τα επιχειρήματα του Βρετανικού Μουσείου για τη διατήρηση των γλυπτών παρά τα αιτήματα από την Ελλάδα περιορίζονται στην φράση: «Τα πήραμε νόμιμα από τους Τούρκους. . . που ήταν κατοχική δύναμη».
Ο ίδιος ανέφερε ότι έχει «πάθος» με την επιστροφή των Γλυπτών στην Ελλάδα και μάλιστα προέβλεψε ότι αν επιστρέψουν, θα τα υποδεχτούν δύο εκατομμύρια άνθρωποι στους δρόμους της Αθήνας.
«Θα ήταν σαν το Stonehenge, το Big Ben και το Stone of Scone να έλειπαν από τη χώρα μας για εκατοντάδες χρόνια και τελικά να επέστρεψαν εκεί που ανήκουν», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η επιστροφή των Γλυπτών από τη Βρετανία «θα ήταν μια πράξη αριστοκρατική».
Σύμφωνα με τους Times, τα σχόλια του Φράι θα αυξήσουν την πίεση στη βρετανική κυβέρνηση και στους υπεύθυνους του Βρετανικού Μουσείου, ώστε να συμφωνήσουν για την επιστροφή των Γλυπτών, τα οποία απέσπασε από την Αθήνα στις αρχές του 19ου αιώνα ο Τόμας Μπρους, κόμης του Έλγιν.
Το μουσείο ισχυρίζεται ότι θα χρειαζόταν απόφαση του κοινοβουλίου για να του επιτραπεί να παραχωρήσει αντικείμενα από τη συλλογή του, ενώ η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι εναπόκειται στους διαχειριστές του μουσείου.
Ο Φράι είπε ότι τη δεκαετία του 1970, όταν η Ελλάδα ήταν υπό τον έλεγχο της χούντας και η Αθήνα είχε τη χειρότερη ρύπανση στην Ευρώπη, δεν θα υποστήριζε την επιστροφή τους.
Ωστόσο, η Ελλάδα έχει πλέον χτίσει το Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο είπε ότι είναι «ένα από τα καλύτερα μουσεία στην Ευρώπη».
Ο προηγούμενος διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου Νιλ ΜακΓκρέγκορ και ο διάδοχός του Χάρτγουινγκ Φίσερ αρνούνταν κατηγορηματικά να υποστηρίξουν την επιστροφή τους, λέγοντας ότι η αξία τους εκτιμήθηκε καλύτερα σε ένα «μουσείο του κόσμου» μαζί με δημιουργίες άλλων πολιτισμών.
Ο ΜακΓκρέγκορ είπε κάποτε ότι η επαλήθευση του νομίμου δικαιώματος του κόμη του Έλγιν πάνω στα μάρμαρα θα απαιτούσε έναν ειδικό στο οθωμανικό δίκαιο του 19ο αιώνα.
Ο Φράι ισχυρίστηκε, ωστόσο, ότι όταν ο κόμης του Έλγιν επέστρεψε στη Βρετανία με τα μάρμαρα, ήταν σαφές ότι «δεν τον πίστεψαν όταν είπε ότι είχε άδεια να τα πάρει» από τις οθωμανικές δυνάμεις.
«Ζήτησε μερικά πριόνια και κυριολεκτικά τα έκοψε και τα πήρε», είπε ο Φράι. «Η μόνη απόδειξη οποιασδήποτε άδειας ήταν ότι θα μπορούσε να πάρει ίχνη από αυτά για να φτιάξει εκμαγεία, να φτιάξει καλούπια και να μαζέψει οτιδήποτε ήταν ήδη στο έδαφος. Αλλά έφερε πριόνια και έκοψε τεράστια κομμάτια και τα πήγε στη Βρετανία».
«Ακόμα κι αν το έκανε, ήταν μια κατοχική δύναμη, όχι οι ίδιοι οι Έλληνες, που του τα παραχώρησαν», είπε ο Φράι.
«Είναι σαν να έλεγε ένας Αμερικανός: «Το 1941 στο Παρίσι αγόρασα τον Πύργο του Άιφελ από τους Γερμανούς κατακτητές». Και όταν οι Γάλλοι του έλεγαν ότι τον θέλουν πίσω θα απαντούσε: «Όχι, τον πήρα δίκαια, είναι δικός μου.» Αυτό λέει το Βρετανικό Μουσείο: είναι δικά μας, τα πήραμε νόμιμα από τους Τούρκους, που ήταν κατοχική δύναμη».
«Το Βρετανικό Μουσείο έχει επικαλεστεί κάθε είδους δικαιολογίες, καμία από τις οποίες δεν είναι αρκετά καλή. Πρώτον ότι έχουν το κατάλληλο δικαίωμα σε αυτά, δεύτερον αν δεν τα είχαν φροντίσει θα ήταν σε χειρότερη κατάσταση, κάτι που μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά αυτός δεν είναι λόγος για να τα διατηρήσουμε.
«Αν το σπίτι του φίλου σου πάρει φωτιά και αρπά τον πίνακα ζωγραφικής του για να μην καεί, δεν μπορείς μετά να του πεις ότι θα τον κρατήσεις για πάντα γιατί αν δεν τον είχες πάρει θα καιγόταν», κατέληξε ο γνωστός φιλέλληνας.
