Η μαρτυρία είναι συγκλονιστική: Ο πρώην υπουργός, ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και σπουδαίος αντιδικτατορικός αγωνιστής πήγαινε με το φουσκωτό του για ψαροντούφεκο.
Τον πλησίασε ένα επαγγελματικό αλιευτικό, απαγορευόταν τότε το ερασιτεχνικό ψάρεμα, και οι δύο επιβαίνοντες του ζήτησαν με βρισιές να φύγει. Λογομάχησαν και τότε άρχισαν να κάνουν κύκλους γύρω από το σκάφος του, ενώ ο ένας τον χτύπησε με κοντάρι. Μετά έφυγαν και φυσικά δεν εμφανίστηκαν όταν έγινε γνωστό ότι βρέθηκε νεκρός.
Η οικογένεια του Σήφη Βαλυράκη από την πρώτη στιγμή επέμενε ότι ο θάνατός του δεν ήταν το αποτέλεσμα ενός μοιραίου αυτοτραυματισμού. Μπορεί κάποιοι τότε να νόμισαν ότι πρόκειται για θυμική υπερβολή αφού οι αρμόδιες αρχές δεν έδειξαν στην πράξη αγωνιώδες ενδιαφέρον.
Αλλά η σύζυγος και οι γιοι του έμειναν σταθεροί στην προσπάθειά τους να αποκαλύψουν τις συνθήκες θανάτου του αγαπημένου τους προσώπου. Διόρισαν δικό τους πραγματογνώμονα, έβαλαν δικηγόρους να παρακολουθούν την πορεία των ερευνών, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να φωτιστούν οι σκοτεινές όψεις της υπόθεσης κόντρα στη διάθεση υποβάθμισης της από τις τοπικές αρχές.
Δεν είναι εύκολο. Αντιφατικές καταθέσεις, ψευδορκία, συσκότιση, απόκρυψη στοιχείων, αρνήσεις συνεργασίας και μυστικά συνθέτουν μια ζοφερή εικόνα συγκάλυψης.
Μιλάμε για την περιοχή της Ερέτριας όπου ο Βαλυράκης είχε εξοχική κατοικία.
Ο αυτόπτης μάρτυρας δεν θέλει να καταθέσει στο λιμενικό γιατί προφανώς θεωρεί ότι υπάρχει διαπλοκή σιωπής και συνενοχής με τους δράστες που θα τον εκθέσει σε κίνδυνο.
Έχει γίνει πλέον γνωστό σε όλους ότι υπάρχουν στην περιοχή ψαράδες που δεν θέλουν ξένους στα πόδια τους και τους διώχνουν επιθετικά. Όσοι ξέρουν, φοβούνται να μιλήσουν και άλλοι δεν θέλουν να ξέρουν.
Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι η Μίνα Παπαθεοδώρου-Βαλυράκη είχε γνώση γι αυτή την εφιαλτική κατάσταση και γι αυτό επέμεινε από την πρώτη στιγμή ότι ο άντρας της δεν ήταν απλώς άτυχος αλλά θύμα δολοφονίας.
Αν αποδειχθεί ότι αυτή η πονεμένη γυναίκα έχει δίκιο, τότε θα ανοίξει ένα μπαούλο με αμαρτίες που το κρατούν ερμητικά κλειστό οι προεστοί της τοπικής κοινωνίας. Πόση βία θα έχει θαφτεί και πόσες απειλές θα έχουν σφραγίσει πόσα στόματα.
Ο Σήφης Βαλυράκης δεν ήταν ένας άνθρωπος που μπορούσε να τον αντιπαθήσει κανείς. Κουβαλούσε το ηρωικό παρελθόν του, με αποδράσεις από μπουντρούμια και το κινηματογραφικό κολύμπι από την Κέρκυρα μέχρι την Αλβανία, με σεμνότητα που λίγοι δείχνουν, για πολύ μικρότερα επιτεύγματα. Μετριοπαθής, γλυκός, συναινετικός, προοδευτικός, ειλικρινά πατριώτης, ανιδιοτελής, χωρίς κανένα άγχος προβολής ή αναγνώρισης.
Υποθέτω ότι μπορούσε κανείς να τον φθονήσει, ειδικά σε ένα περιβάλλον βαθιάς επαρχίας. Γιατί ήταν φανερά ερωτευμένος με τη γυναίκα του μετά από τόσα χρόνια, ωραίος, γεμάτος θετική ενέργεια και διάθεση για διασκέδαση, λάτρης της ποιότητας, με καλό γούστο, με ενδιαφέρουσες παρέες, με δύναμη και αντοχή. Καμία σχέση με μιζέρια, με πλήξη, με ακινησία, με κουβέντες για τις ζωές των άλλων, με μικρότητες, με κακία.
Μπορώ να φανταστώ ντόπιους παράγοντες της αλιείας να εκνευρίζονται που έκανε ψαροντούφεκο στα 78 του και που δεν υποχωρούσε στους τραμπουκισμούς τους. Που δεν φοβόταν. Γιατί όταν έχεις κόψει τις φυλακής τα σίδερα, για την ελευθερία και τη δημοκρατία, δεν σε τρομάζει η ανθρώπινη αθλιότητα και δεν υπολογίζεις την καταστροφική της δύναμη.
Μακάρι να μην δολοφονήθηκε ο Σήφης Βαλυράκης. Μακάρι για την Ερέτρια, πιο πολύ απ ό,τι για την Μίνα.
Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος.
