Στις 7 Ιουλίου 1989, 144 βουλευτές της ΝΔ καταθέτουν πρόταση κατά του Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργών του ΠΑΣΟΚ για παράβαση του νόμου περί ευθύνης υπουργών και ανοίγουν τον δρόμο για τη λεγόμενη «κάθαρση».
Μετά τις εκλογές του Ιουνίου της ίδιας χρονιάς, η Νέα Δημοκρατία και ο Ενιαίος Συνασπισμός (στον οποίο μετείχε και η ανανεωτική Αριστερά και άλλες μικρότερες οργανώσεις της) σχηματίζουν βραχύβια κυβέρνηση, με κύριο σκοπό την «κάθαρση» από τα πολιτικά σκάνδαλα (κατά κύριο λόγο το σκάνδαλο Κοσκωτά), στα οποία φέρονταν να εμπλέκονται μεγάλα στελέχη του ΠΑΣΟΚ.
Το σκάνδαλο Κοσκωτά
Από τα μέσα του 1988, το ενδιαφέρον των ΜΜΕ αλλά και ολόκληρης της χώρας μονοπωλεί το σκανδάλο Κοσκωτά, η υπόθεση του νεαρού τραπεζίτη, που δημιούργησε από το πουθενά μια «αυτοκρατορία» εκατομμυρίων στον τραπεζικό και εκδοτικό χώρο.
Παιδί φτωχής οικογένειας που μεταναστεύει στις ΗΠΑ, ο Γιώργος Κοσκωτάς επιστρέφει στην Ελλάδα το 1979 και αναλαμβάνει διευθυντική θέση στην Τράπεζα Κρήτης, την οποία αργότερα θα αγοράσει, με κεφάλαια άγνωστης προέλευσης. Το 1982 μπαίνει δυναμικά στον χώρο των εκδόσεων με τη «Γραμμή ΑΕ» και δημιουργεί μία εκδοτική και οικονομική αυτοκρατορία, που περιλαμβάνει, εκτός από την Τράπεζα, εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικό σταθμό, ξενοδοχεία και τον Ολυμπιακό…
Μέχρι τότε, κανείς δεν αναρωτιέται πως ο Κοσκωτάς διαθέτει τόσα χρήματα. Όμως, σύντομα έρχονται τα πρώτα δημοσιεύματα από τους αντιπάλους του. Ο Κοσκωτάς απαντά με μηνύσεις. Το ντόμινο των εξελίξεων έχει μόλις αρχίσει.
Στις 8 Οκτωβρίου 1987, ο Κοσκωτάς βρίσκεται στην Ουάσινγκτον, όπου είναι καλεσμένος του τότε προέδρου, Ρόναλντ Ρέιγκαν. Μπαίνοντας στο Λευκό Οίκο, συλλαμβάνεται από πράκτορες της IRS (Υπηρεσίας Φορολογικής Δίωξης) για 64 αδικήματα που είχε διαπράξει ενώ ζούσε στην Αμερική.
Αφήνεται ελεύθερος με εγγύηση ενός εκατομμυρίου δολαρίων και μετά από λίγο καιρό επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου κάνει την παρουσία του πιο αισθητή από ποτέ. Όσο οι άλλες εφημερίδες ζητούν εισαγγελική παρέμβαση και έλεγχο των οικονομικών του, ο Κοσκωτάς διευρύνει κι άλλο τις δραστηριότητες της εκδοτικής του επιχείρησης «Γραμμής».
Ο Κοσκωτάς βρίσκεται πια στο στόχαστρο του Τύπου. Δημοσιογράφοι αρχίζουν να ερευνούν το παρελθόν και την σχέση του με το ΠΑΣΟΚ. Οι αποκαλύψεις δεν αργούν να έρθουν. Σύντομα, θα αντιμετωπίσει ποινική δίωξη για υπεξαίρεση δισεκατομμυρίων δραχμών, μετά από έλεγχο που θα πραγματοποιηθεί στην Τράπεζα Κρήτης.
Τα ευρήματα του επιτρόπου Σπύρου Παπαδάτου είναι κόλαφος για τον Κοσκωτά. Αποκαλύπτεται ότι ο «Μεγαλοαπατεώνας» έχει κάνει συνολική υπεξαίρεση από την Τράπεζα Κρήτης του ποσού των 33,5 δισεκατομμυρίων δραχμών, ξεκινώντας από την εποχή που ήταν υπάλληλος στην Τράπεζα.
Ο Κοσκωτάς φεύγει από την Ελλάδα αρχικά στη Βραζιλία και στη συνέχεια στις ΗΠΑ, όπου συλλαμβάνεται και κρατείται στις φυλακές του Σάλεμ. Δύο χρόνια αργότερα, μετά την έκδοσή του, δικάζεται στην Ελλάδα σε κάθειρξη 25 ετών. Θα αποφυλακιστεί στις 16 Μαρτίου 2001, έχοντας εκτίσει τα 3/5 της ποινής του.
Η παραπομπή
Στις 7 Ιουλίου 1989, 144 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας καταθέτουν πρόταση για ενεργοποίηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών κατά του Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργών του ΠΑΣΟΚ. Στις 18 Ιουλίου, η ολομέλεια του κοινοβουλίου αποφασίζει την παραπομπή των κατηγορουμένων Ανδρέα Παπανδρέου, Μένιου Κουτσόγιωργα, Δημήτρη Τσοβόλα, Γιώργου Πέτσου και Παναγιώτη Ρουμελιώτη σε προανακριτική επιτροπή για το σκάνδαλο Κοσκωτά.
Με βάση το πόρισμα της επιτροπής, στις 27 Σεπτεμβρίου 1989 (μία μέρα μετά τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη), η Βουλή παραπέμπει μετά από μυστική ψηφοφορία και τα 5 πολιτικά πρόσωπα στο Ειδικό Δικαστήριο.
Η δίκη
Η αποκαλούμενη «δίκη του αιώνα» είναι η πρώτη και μοναδική που προβάλλεται σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση και παραμένει για μεγάλο διάστημα στο επίκεντρο της πολιτικής επικαιρότητας.
Η δίκη σημαδεύεται από το εγκεφαλικό επεισόδιο που υφίσταται ο Μένιος Κουτσόγιωργας, την ώρα που έχει τον λόγο στην αίθουσα. Μία εβδομάδα αργότερα, ο πρώην υπουργός φεύγει από τη ζωή. Ο θάνατος του θεωρείται κατά γενική ομολογία η αρχή του τέλους της δίκης, μιας και η μαρτυρία του θα έπαιζε κρίσιμο ρόλο για την αντικειμενική έκβαση της διαδικασίας.
Παρ’ όλα αυτά, η δίκη συνεχίζεται με παρόντες πια μόνο τους δύο από τους πέντε που παραπέμφθηκαν αρχικά, τους Δημήτρη Τσοβόλα και Γιώργο Πέτσο, αφού ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν εμφανίζεται στο δικαστήριο.
Η απόφαση
Δέκα μήνες μετά την έναρξη της δίκης, τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Ιανουαρίου 1992, το Ειδικό Δικαστήριο ύστερα από διάσκεψη περίπου 15 ωρών εκδίδει την απόφασή του για το Σκάνδαλο Κοσκωτά. Η απόφαση για τους τρεις εναπομείναντες κατηγορούμενους είναι η εξής:
Ανδρέας Παπανδρέου (πρώην Πρωθυπουργός):
Για ηθική αυτουργία σε απιστία κατ’ εξακολούθηση σε βαθμό κακουργήματος (για τις καταθέσεις των ΔΕΚΟ στην Τράπεζα Κρήτης και τη ρύθμιση των χρεών του επιχειρηματία Σωκράτη Καλκάνη): Αθώος με ψήφους 7 προς 6.
Για παθητική δωροδοκία σε βαθμό κακουργήματος: Αθώος με ψήφους 10 προς 3
Για αποδοχή προϊόντων εγκλήματος από ιδιοτέλεια σε βαθμό κακουργήματος: Αθώος με ψήφους 8 προς 5
Δημήτρης Τσοβόλας (πρώην Υπουργός Οικονομικών):
Για απιστία περί την υπηρεσία και για παράβαση του νόμου περί ευθύνης υπουργών (για τη ρύθμιση των χρεών των Γιώργου Κοσκωτά και Σωκράτη Καλκάνη): Ένοχος. Ποινή: Φυλάκιση 2 1/2 ετών (εξαγοράσιμη για 1.000 δραχμές την ημέρα) και τριετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
Ο Δημήτρης Τσοβόλας εξαγόρασε την ποινή του, καταθέτοντας το ποσό του 1.524.450 δραχμών, ενώ παράλληλα λόγω της στέρησης των πολιτικών του δικαιωμάτων εξέπεσε του βουλευτικού του αξιώματος. Κανείς από τους 19 επιλαχόντες του ψηφοδελτίου δε δέχτηκε να τον αντικαταστήσει. Έτσι, διεξήχθη επαναληπτική ψηφοφορία στην Β’ Αθηνών, όπου εξελέγη ο Γεώργιος- Αλέξανδρος Μαγκάκης.
Γιώργος Πέτσος (πρώην Υφυπουργός Βιομηχανίας, Έρευνας και Τεχνολογίας):
Για παράβαση του νόμου περί ευθύνης υπουργών (για παράνομη έκδοση άδειας για την ανέγερση κτηρίων της «Γραμμής Α.Ε.» του Γιώργου Κοσκωτά στην Παλλήνη): Ένοχος. Ποινή: Φυλάκιση 10 μηνών με διετή αναστολή και διετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
Για ηθική αυτουργία σε απιστία κατ’ εξακολούθηση σε βαθμό κακουργήματος (για τις καταθέσεις των ΕΛΤΑ στην Τράπεζα Κρήτης): Αθώος
Για παθητική δωροδοκία σε βαθμό κακουργήματος: Αθώος λόγω αμφιβολιών
«Βρώμικο ’89» ή «Κάθαρση»;
Για τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ η τριετία 1989 – 1992 έμεινε στην ιστορία ως «Βρώμικο ’89», καθώς θεωρούν σκευωρία την προσπάθεια της Νέας Δημοκρατίας και του ενιαίου Συνασπισμού να διερευνήσουν και να αποδώσουν ευθύνες για τα σκάνδαλα της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα για το σκάνδαλο Κοσκωτά.
Αντίθετα, για τους υποστηρικτές της ΝΔ ήταν μια προσπάθεια με αγνά κίνητρα για την κάθαρση της πολιτικής ζωής από τα δεινά που είχε σωρεύσει η οκταετής κυβερνητική θητεία του ΠΑΣΟΚ (1981 – 1989).
Όπως πάντα, η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση…
Με πληροφορίες από: Wikipedia, sansimera.gr
