Τι κι εάν βρισκόμαστε μέσα στο κατακαλόκαιρο. Τι κι εάν στην κεντρική Ευρώπη οι θερμοκρασίες πλησιάζουν τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Ο χειμώνας της Ευρώπης είναι κοντά και ήδη δείχνει τα πρώτα του σημάδια. Πρωτοφανή μέτρα ακούγεται πως θα παρθούν σε ενεργειακό επίπεδο, ενδεχομένως και σε αυτό των τροφίμων, και οι πολίτες (και ψηφοφόροι) θα έρθουν αντιμέτωποι με την κατάρρευση όσων θεωρούσαν δεδομένα.
Σε μια τέτοια περίοδο αυτό που κρίνεται ως αναγκαίο είναι η σταθερή ηγεσία. Αυτή που μπορεί να πάρει τους πολίτες μέσα από την κρίση και να τους κρατήσει όρθιους, σε αυτόν τον οποίο θα εναποθέσουν τις ελπίδες τους για καλύτερες ημέρες οι ψηφοφόροι. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εξαιτίας της δομής και του τρόπου λειτουργίας της, αυτοί που αποφασίζουν είναι οι ηγέτες των κρατών μελών. Μετά το τέλος της κυριαρχίας Μέρκελ (η οποία μαζί με τον προκάτοχό της Σρέντερ έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την εξάρτηση της ΕΕ από το Ρωσικό φυσικό αέριο) ο ηγέτης που έδειχνε να μπορεί να πάρει τα ηνία της Ευρώπης στα χέρια του ήταν (και συνεχίζει να είναι) ο Πρόεδρος Μακρόν. Μετά την πρωθυπουργοποίηση του Μάριο Ντράγκι στην Ιταλία το Φεβρουάριο του 2021 δημιουργήθηκε ένα ζευγάρι ηγετών το οποίο έδειχνε να παίρνει την ΕΕ στα χέρια του. Η εκλογή Σολτς στην καγκελαρία μιας Γερμανίας που είχε αρχίσει να χάνει την ισχύ της τον έκανε πιο ομαδικό παίκτη από την προκάτοχό του.
Αυτή όμως η συμμαχία που έδειχνε να κρατάει τα ηνία της Ευρώπης πλέον κλυδωνίζεται. Ο Μακρόν δεν είναι ο παντοκράτορας που ήταν πριν τις Προεδρικές και εκλογές της εθνοσυνέλευσης στη Γαλλία. Παρά τη μεγάλη διαφορά του δευτέρου γύρου στις πρώτες εκλογές απειλήθηκε από τη Λε Πεν. Στις δεύτερες δεν κατάφερε να πάρει την αυτοδυναμία. Αυτό τον κάνει να μη μπορεί να κυβερνήσει τη χώρα του όπως θέλει. Και τον δείχνει αδύναμο στο εξωτερικό, ή τουλάχιστον δεν είναι όσο κυρίαρχος ήταν. Το καλό για εκείνον είναι πως οι εκλογές στη Γαλλία ήταν νωρίς, δεν έπεσαν δηλαδή κοντά στο δύσκολο χειμώνα που έρχεται. Διότι όσο η ακρίβεια παραμένει τόσο η Λε Πεν μοιάζει λιγότερο επικίνδυνη στους ψηφοφόρους. Επίσης θετικό είναι πως βρίσκεται στη δεύτερη θητεία και δε σκέφτεται την επανεκλογή.
Στην Ιταλία ο Μάριο Ντράγκι το πιο πιθανό είναι πως θα αποτελέσει σύντομα παρελθόν από την Πρωθυπουργία (το πακέτο μέτρων στήριξης των πολιτών απέναντι στην κρίση θεωρήθηκε λίγο από τα 5 αστέρια και δεν ψηφίστηκε). Η επόμενη κυβέρνηση, όποτε και εάν γίνουν εκλογές, είναι πολύ πιθανό να είναι ένας συνασπισμός της δεξιάς (Αδελφοί Ιταλοί, Λέγκα και Φόρζα Ιτάλια) με πρωθυπουργό τη Μελόνι. Στη Γερμανία ο Καγκελάριος Σολτς (ο οποίος εξελέγη μετά από λάθη αντιπάλων και μια εξαιρετική προσωπική καμπάνια) είναι πλέον καθαρά τρίτος στις δημοσκοπήσεις πράγμα που τον αποδυναμώνει, κυρίως απέναντι στους Πρασίνους, όσον αφορά τη δυναμική στον κυβερνητικό συνασπισμό.
Επίσης, εάν κοιτάξουμε τις ημερομηνίες των προγραμματισμένων εκλογών στην Ευρώπη θα δούμε πως πολλές Ευρωπαϊκές χώρες έχουν εκλογές μέσα στη δύσκολη χρονιά του 2023. Κύπρος, Εσθονία, Φινλανδία, Δανία, Ελλάς, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Ισπανία. Όσον αφορά την τελευταία ο Σάντσεζ δείχνει πως θα αποτελέσει παρελθόν από την Πρωθυπουργία και το PSOE από την κυβέρνηση με το κεντροδεξιό PP να το αντικαθιστά (πιθανότατα σε συνεργασία με το εθνικο-συντηρητικό VOX). Στην Ολλανδία η κυβέρνηση του κυρίαρχου μέχρι πρότινος Ρούτε κλυδωνίζεται από τις κινητοποιήσεις των αγροτών. Αντίπαλός του δεν είναι κάποιο παραδοσιακό κόμμα αλλά το ΒΒΒ, το κόμμα των αγροτών που ιδρύθηκε το 2019 και έλαβε το 2021 μία έδρα στη Βουλή. Πλέον δημοσκοπήσεις το δείχνουν να λαμβάνει 20, μία λιγότερη από το κόμμα του Ρούτε. Θα μπορούσα να αναφέρω και άλλες χώρες των οποίων οι κυβερνήσεις δείχνουν να έχουν πρόβλημα (η Ελλάδα, τουλάχιστον για την ώρα, δεν είναι μέσα σε αυτές) αλλά θεωρώ πως η ουσία είναι ήδη κατανοητή.
Ό,τι δηλαδή η Ευρώπη οδεύει προς μια κρίση με τους ηγέτες των κύριων χωρών της είτε αποδυναμωμένους, είτε να βγαίνουν εκτός πολιτικής σκηνής. Νέοι ηγέτες είναι δεδομένο πως θα υπάρξουν. Θα τους αναζητήσουν οι ψηφοφόροι μέσα στην κρίση, είναι αναπόφευκτο. Η βιβλιογραφία συμπεριφοράς ψηφοφόρων είναι ξεκάθαρη. Το ερώτημα είναι τι είδους ηγεσία θα είναι αυτή. Θα αντέξει ο Πρόεδρος Μακρόν μόνος του; Θα επανακάμψει στη χώρα του; Ποιες θα είναι οι απαιτήσεις των ψηφοφόρων τη στιγμή των εκλογών σε κάθε χώρα, ποιοι πολιτικοί θα μπορέσουν να πείσουν πως μπορούν να τις καλύψουν; Θα αναδειχθούν οι ηγέτες μέσα από τις δυνάμεις του στατους κβο ή νέοι κομματικοί σχηματισμοί θα βγουν στην επιφάνεια; Θα κυριαρχήσουν οι δυνάμεις του λαϊκισμού στην Ευρώπη; Κι εάν ναι θα είναι εντός πλαισίου αστικής δημοκρατίας ή εκτός με ότι αυτό συνεπάγεται; Αυτές είναι μερικές από τις κρίσιμες ερωτήσεις στις οποίες θα δώσουν απάντηση οι εκλογές του 2023 και 2024 στην Ευρώπη.
