Στο εμβληματικό κατάστημα του H&M στο Παρίσι είναι δύσκολο πια να βρεθούν ρούχα που δεν είναι κατασκευασμένα από «ανακυκλωμένα υλικά».
Τον περασμένο χρόνο, το 79% του πολυεστέρα στις συλλογές του καταστήματος προερχόταν από ανακυκλωμένα υλικά, ποσοστό που η εταιρεία επιθυμεί ν’ αυξήσει κι άλλο φέτος.
Οι υπεύθυνοι του σουηδικού γίγαντα της γρήγορης μόδας είπαν στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι το ανακυκλωμένο υλικό επιτρέπει στη «βιομηχανία να μειώσει την εξάρτησή της από τον παρθένο πολυεστέρα που κατασκευάζεται από ορυκτά καύσιμα».
Το πρόβλημα είναι ότι «το 93% όλων των ανακυκλωμένων υφασμάτων σήμερα προέρχεται από πλαστικά μπουκάλια, όχι από παλιά ρούχα», δήλωσε η Urska Trunk της εκστρατείας Changing Markets.Με άλλα λόγια, από ορυκτά καύσιμα.
Και ενώ ένα πλαστικό μπουκάλι μπορεί να ανακυκλωθεί πέντε ή έξι φορές, ένα μπλουζάκι από ανακυκλωμένο πολυεστέρα «δεν μπορεί να ανακυκλωθεί ξανά», είπε η Trunk.
Σχεδόν όλος ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας είναι κατασκευασμένος από PET (τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο), σύμφωνα με το μη κερδοσκοπικό Textile Exchange.
Στην Ευρώπη, τα περισσότερα κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα είτε απορρίπτονται είτε καίγονται. Μόνο το 22 τοις εκατό ανακυκλώνεται ή επαναχρησιμοποιείται- και το μεγαλύτερο μέρος αυτού μετατρέπεται σε μόνωση, γέμιση στρώματος ή πανιά καθαρισμού.
«Λιγότερο από το 1% του υφάσματος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ρούχων ανακυκλώνεται σε νέα ρούχα», δήλωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Μη ανακυκλώσιμα
Για αρχή, τα περισσότερα ρούχα θεωρούνται προς το παρόν μη ανακυκλώσιμα.
Όσα ρούχα μπορούν να ανακυκλωθούν πρέπει πρώτα να ταξινομηθούν ανά χρώμα και στη συνέχεια να αφαιρεθούν από αυτά τα φερμουάρ, τα κουμπιά, τα καρφιά και τα άλλα υλικά.
Συχνά αυτή η διαδικασία είναι δαπανηρή και μεγάλης δυσκολίας, λένε οι ειδικοί, αν και μια σειρά από σχετικά πιλοτικά έργα αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη.
Ωστόσο, η τεχνολογία βρίσκεται ακόμα «στην αρχή της», σύμφωνα με την Trunk.
Η επαναχρησιμοποίηση του βαμβακιού μπορεί να μοιάζει σαν η μοναδική προφανής λύση στο πρόβλημα, αλλά όταν το βαμβάκι ανακυκλώνεται, η ποιότητα του πέφτει τόσο πολύ που συχνά πρέπει να υφαίνεται με άλλα υλικά, δημιουργώντας τελικά το ίδιο ζήτημα της μη ανακύκλωσης αυτών.
Οι επωνυμίες μόδας χρησιμοποιούν αντ’ αυτού το ανακυκλωμένο πλαστικό– πράγμα που έχει προκαλέσει την οργή και την απογοήτευση της βιομηχανίας τροφίμων, η οποία αντίστοιχα πληρώνει για τη συλλογή των χρησιμοποιημένων μπουκαλιών PET.
Σε ανοιχτή της επιστολή προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πέρυσι, η βιομηχανία ποτών κατήγγειλε την «ανησυχητική τάση» της βιομηχανίας της μόδας να κάνει «πράσινους ισχυρισμούς σχετικά με τη χρήση ανακυκλωμένου υλικού».
Η ανακύκλωση πολυεστέρα είναι ένα ακόμη αδιέξοδο, σύμφωνα με τη Lauriane Veillard, του δικτύου Zero Waste Europe (ZWE). Συχνά είναι ακάθαρτο και αναμιγνύεται με άλλα υλικά όπως η ελαστάνη ή η λύκρα, που «αποτρέπει οποιαδήποτε ανακύκλωση», εξήγησε.
Ο Jean-Baptiste Sultan, της γαλλικής ΜΚΟ Carbone 4, είναι εξίσου κατηγορηματικός για τον πολυεστέρα. «Από την κατασκευή του μέχρι την ανακύκλωσή του, ο (πολυεστέρας) μολύνει το νερό, τον αέρα και το έδαφος».
Στην πραγματικότητα, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις απαιτούν από την κλωστοϋφαντουργία να σταματήσει εντελώς να παράγει πολυεστέρα- παρόλο που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της παραγωγής τους, σύμφωνα με το Textile Exchange.
Αποτύπωμα άνθρακα
Πού καταλήγουν, λοιπόν, όλα αυτά τα βουνά από μη ανακυκλώσιμο πολυεστέρα και μικτά υφάσματα αφού οι δυτικοί καταναλωτές τα φέρνουν ευσυνείδητα στους κάδους ανακύκλωσης;
Σχεδόν τα μισά από τα κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα που συλλέγονται στην Ευρώπη καταλήγουν σε αφρικανικές αγορές ή πιο συχνά απορρίπτονται σε «ανοικτές χωματερές», σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) από το 2019.
Το 41% των κλωστοϋφαντουργικών απορριμμάτων πηγαίνει στην Ασία, πρόσθεσε, κυρίως «σε αποκλειστικές οικονομικές ζώνες όπου γίνεται η διαλογή και η επεξεργασία τους».
«Τα χρησιμοποιημένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ανακυκλώνονται κυρίως σε βιομηχανικά κουρέλια ή επανεξάγονται για ανακύκλωση σε άλλες ασιατικές χώρες ή για επαναχρησιμοποίηση στην Αφρική», ανέφερε η υπηρεσία.
Ένας νέος κανόνας της ΕΕ που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι οι εξαγωγές απορριμμάτων ανακυκλώνονται αντί να απορρίπτονται.
Ωστόσο, ο ΕΟΠ παραδέχτηκε ότι υπήρχε «έλλειψη δεδομένων σχετικά με τις ποσότητες και την τύχη των χρησιμοποιημένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και απορριμμάτων κλωστοϋφαντουργίας στην Ευρώπη».
«Μύθος» ανακύκλωσης
Η τρομερή αλήθεια είναι ότι «η ανακύκλωση είναι μύθος για τα ρούχα», επέμεινε η ειδικός καταναλωτών της Greenpeace, Lisa Panhuber.
Υπάρχουν, βέβαια, και κάποιοι που στρέφονται σε νέα, φυτικά υλικά. Η Hugo Boss, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί Pinatex φτιαγμένο από φύλλα ανανά για μερικά από τα αθλητικά παπούτσια της.
Αλλά ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν ότι μπορεί να πέσουμε σε μια άλλη παγίδα.
Κάποιοι αμφισβητούν τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι μη υφασμένες ίνες συγκρατούνται «στην πλειονότητα των περιπτώσεων» με θερμοπλαστικό πολυεστέρα ή PLA. Αυτό σημαίνει ότι ενώ το ρούχο μπορεί «μερικές φορές να διασπαστεί», δεν είναι ανακυκλώσιμο.
Αλλά πέρα από όλα αυτά, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή ρούχων, πράγμα που προωθεί κατά κύριο λόγο η γρήγορη μόδα.
Για την Panhuber και την Greenpeace, η λύση είναι απλή: αγοράστε λιγότερα ρούχα.
«Πρέπει να μειώσουμε την κατανάλωση», είπε, τονίζοντας τρεις λέξεις: επισκευή, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση.
